________________
અગ્યારમા ગુણ ઉપર સમવસુ બ્રાહ્મણની કથા. (૪૭) અહે! આપના જન્મને અને જીવિતને ધન્ય છે એમ કહી ગુરૂને વાંદી દિશા મંડળને પ્રકાશિત કરતો પિતાને સ્થાને ગયો. તે જોઈ સેમવસુ પણ અહો! આ ગુરૂનું નિસ્પૃહપણું આશ્ચર્યકારક છે એમ લઉં?” પંડિત કહ્યું–“સુખે સુવું, મિષ્ટ ભેજન કરવું અને આત્મા લોકપ્રિય કરે, આ ત્રણ પદનો પરમાર્થ જે જાણતો હોય, તે પ્રમાણે પાળતો હોય તથા સર્વથા નિઃસ્પૃહ હોય, તેની પાસે તારે દીક્ષા લેવી.” સમવસુએ પૂછ્યું-“આ પદેને પરમાર્થ કેવો છે?” પંડિતે કહ્યું“જે રાગદ્વેષ રહિત થઈ સર્વ આરંભ અને પરિગ્રહને ત્યાગ કરી તથા શુભધ્યાનને પામી સુવે છે તે સુખે સુવે છે, જે મધુકરની વૃત્તિએ, નહીં કરેલું, નહીં કરાવેલું અને મુધા પ્રાપ્ત થયેલું અન્ન સર્વ પ્રાણીઓની પીડાને દૂર કરી રાગદ્વેષ સહિત ખાય છે, તે અન્ન પરિણામે સુંદર છેવાથી તેને ખાનાર મિષ્ટ ભજન કરે છે, તથા જે મંત્ર મૂળ અને
ઔષધ વિગેરે ઉપચાર કર્યા વિના જ માત્ર પરલોકના ઉત્તમ ક્રિયાનુંકાન કરવાથી સર્વ જનને વહાલું લાગે છે તે કપ્રિય કહેવાય છે. વળી જે પુરૂષ રાગી ભક્તકો પાસેથી ધન, ધાન્ય, હિરણ્ય અને સુવર્ણ વિગેરેની ઈચ્છા પણ કરતો ન હોય તે નિઃસ્પૃહ કહેવાય છે.” આ પ્રમાણે તે પદના ભાવાર્થને જાણ તે બ્રાહ્મણ ગુરૂને શોધવા ચાત્યે કેટલેક દિવસે કેઈ નગરના ઉદ્યાનમાં રહેલા સુષ નામના ગુરૂને તે મળે. તેમને નમસ્કાર કરી તેણે પૂર્વે ભણેલા પદને અર્થ પૂછયે. ગુરૂએ તેને તેજ પ્રમાણે તેને ભાવાર્થ કહ્યો. પછી ગુરૂનું નિઃસ્પૃહપણું જાણવા માટે તે બ્રાહ્મણ રાત્રિએ ત્યાં જ રહ્યો. સાધુઓની આવશ્યકાદિક ક્રિયા પણ જોઈ. છેવટ સાધુઓ સ્વાધ્યાય ધ્યાન કરી સુખે સુતા. ત્યાર પછી ગુરૂ વૈશ્રમણ નામનું અધ્યયન ગણવા લાગ્યા. તેના પ્રભાવથી વેશ્રમણ (કુબેર , દેવ તેની પાસે આવ્યા. તે અધ્યયન સાંભળવા બેઠો. તે પૂર્ણ થયું ત્યારે તે દેવ “અહો ! સારો સ્વાધ્યાય ક, સારા સ્વાધ્યાય કર્યો” એમ બેલ ગુરૂના પગમાં પડે. પછી તેણે વિજ્ઞપ્તિ કરી કે-“હે પૂજ્ય! હું આપના ઉપર પ્રસન્ન થયો છું.
