________________
પ્રવચન કુશળજું સ્વરૂપ.
પણાને પામ્યો હેય, એમ દરેક ઠેકાણે કહેવું. તથા મળે એટલે સૂચના અર્થના વિષયમાં ૨, ૨ શબ્દનો અર્થ અહીં સમુરચય થાય છે. તથા તેજ પ્રકારે ઉત્સર્ગ એટલે સામાન્ય વચનના વિષયમાં ૩, અપવાદ એટલે વિશેષ વાક્યના વિષયમાં ૪, ભાવમાં એટલે નિશ્ચય નયના અભિપ્રાયમાં ૫, અને વ્યવહારમાં એટલે ગીતાર્થે આચરણ કરેલા વ્યવહારમાં ૬, અહીં મૂળમાં ઉત્સર્ગ, અપવાદ, ભાવ અને વ્યવહાર એ ઠેકાણે સમાહાર ઠંદ્વ સમાસ હોવાથી સમાસને છેડે એક વચન કરેલું છે, તો પણ અહીં વ્યાખ્યાનમાં જે પૃથ પૃથક્ સપ્તમી વિભક્તિને અર્થ કર્યો છે તે બાળ જીના બેધને માટે કર્યો છે. આ છને વિષે સદ્ગુરૂની કૃપાથી જે કુશળપણને પામ્યા હોય તે પ્રવચનકુશળ છ પ્રકારે કહેવાય છે.
ઉપર કહેલા છ પ્રકારના ભાવાર્થને પ્રકરણકાર
પોતે જ કહે છે
उचियमहिजइ सुत्तं, सुणइ तयत्थं तहा सुतित्थम्मि । उस्सग्गवायाणं, विसयविभागं वियाणाइ ॥ ५३ ॥ वहई सइ पक्खवायं, विहिसारे सव्वधम्मणुट्ठाणे । देसद्धादणुरूवं, जाणइ गीयत्थर्ववहारं ॥ ५४॥
મૂલાથ–શ્રાવક યોગ્ય સૂત્રને ભણે છે ૧, તથા સુગુરૂની પાસે તેને અર્થ સાંભળે છે ૨, ઉત્સર્ગ અને અપવાદના વિષયને વિભાગ જાણે છે ૪,વિધિ છે પ્રધાન જેમાં એવી સર્વ ધર્મક્રિયામાં હમેશાં યક્ષપાત કરે છે, ૫ તથા દેશ કાળને અનુસરી ગીતાર્થના વ્યવહારને જાણે છે. ૬.
ટીકાથ-શ્રાવકની ભૂમિકાને યોગ્ય અષ્ટ પ્રવચન માતૃકાથી
