________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથકાર હરિભદ્રસૂરિજી )
લીટી સમૂહમાં મોટા અવાજે બોલવાનું શરૂ થયું... જાઓ, ત્યારે લાગે કે “અહો ! જીવને અંતરાત્માથી
આ ૧૪૪૪ શાસ્ત્રો પૈકીનું એક શાસ્ત્ર આ ઊંચે ઊંચે લઈ જનાર કેટલા બધા તાત્ત્વિક પદાર્થ શ્રી યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય શાસ્ત્ર' છે. આમાં ક્રમશઃ આમાં જાણવા મળે !” માટે આ ગ્રંથ બહુજ બોધક મિત્રા, તારા વગેરે આઠ યોગ દષ્ટિનાં વર્ણન છે. અને કર્તવ્ય-પ્રેરક છે ! એક યોગદષ્ટિ બરાબર સમજાય એટલા માટે એની હવે, “યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય' શાસ્ત્ર પર ગ્રંથકાર સાથે ત્રણ સિરિયલ (સાંકળ) જોડી છે. એ ત્રણમાં મહર્ષિએ પોતે જ ટીકા (વિવેચન) લખી છે. એનો (૧) યોગના ૮ અંગોની (૨) વિકાસના ૮ ગુણોની, “યોગતત્ર-પ્રત્યાસની ભૂતસ્ય'ના વાકયથી શરુ કરતાં અને (૩) ત્યાજય ૮ દોષોની સાંકળ, અર્થાત કહે છે કે આ યોગષ્ટિ સમુચ્ચય શાસ્ત્ર યોગના આત્મામાં એકેક યોગદષ્ટિ સાથે સાથે (૧) યમ, શાસ્ત્રોને નિકટ થયેલ છે. એટલે તમે આ શાસ્ત્ર નિયમ, આસન વગેરે ૮ યોગાંગમાંથી કેવો એકેક ભણો, એટલે બીજા યોગશાસ્ત્રો સમજવા માટે તમે યોગાંગ જોડાયો રહે છે, (૨) અદ્વેષ જિજ્ઞાસા, નિકટ થયા. એવા આ શાસ્ત્રની વ્યાખ્યા શરુ કરવામાં શુશ્રષા... વગેરે ૮ વિકાસ ગુણમાંથી કેવો એકેક ગુણ આવે છે. એમાં અહીં મૂળ શાસ્ત્રના પ્રારંભે જ આચાર્ય સંલગ્ન રહે છે. તેમજ (૩) સાધનાના ઘાતક ખેદ, (૧) શિષ્ટ પુરુષોની આચાર મર્યાદાનું પાલન કરવા ઉદ્વેગ, લેપ...વગરે ૮ દોષમાંથી કેવો એકેક દોષ માટે, અને (૨) વિબ સમૂહને યા વિનરૂપી ભૂતને છૂટતો ચાલે છે, એનું પણ વર્ણન છે. આમ આ એકેક સારો શાંત કરવા માટે, અને (૩) પ્રયોજનાદિ યોગદૃષ્ટિની સાથે આ ત્રણ સાંકળનું વર્ણન સાંભળતા | દર્શાવવા અર્થે શ્લોક સૂત્ર રજુ કરે છે -
“નત્વેચ્છાપોળતોડ ...”
For Private and Personal Use Only
