________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિસ સ્થાનક - આરાધના )
(૧૫
(૧) બોધિ-સમ્યકત્વ ચારિત્રમાં વણાયેલું છે, તે અહીં તીર્થંકર નામકર્મના કારણ તરીકે ઠેઠ ઉપરના ગુણસ્થાનકોની ક્ષપક અવસ્થા સુધીમાં વરબોધિની સાથે અહેવાત્સલ્ય કહ્યું એ ઉપલક્ષણ વણાયેલું હોય છે. એટલે બોધિની ઉત્તમતાથી એ છે, સૂચક છે. એ સૂચવે છે કે બીજા સિદ્ધ-વાત્સલ્ય, ચારિત્ર વિશિષ્ટ કોટિનું બની જ જાય છે. તેથી એને પ્રવચન-વાત્સલ્ય, આચાર્ય-વાત્સલ્ય, વિરવર-ચારિત્ર કહેવાની જરૂર નથી રહેતી.
વાત્સલ્ય, ઉપાધ્યાય-વાત્સલ્ય, અને સાધુ-વાત્સલ્ય (ર) તીર્થંકર-નામકર્મ ઉપાર્જનાર બધા જ જીવો વગેરે ૧૯ સ્થાનક પણ કારણભૂત છે-અલબત્ કુલ કાંઇ ચારિત્ર પામીને જ એ કર્મ ઉપાર્જ છે, એવું નથી વીસે વીસ સ્થાનકની આરાધના કરીને પણ તીર્થંકર બનતું. કેટલાક ચારિત્ર નથી પામ્યા હતા, છતાં આ
નામકર્મ ઉપાર્જનારા થયા છે. ત્યારે કેટલાંક ૨૦ થી પુણ્યાઇ ઉપાર્જે છે. એ વરબોધિ સાથે વિશિષ્ટ ઓછા ૧૯/૧૮/૧૭ વગેરે સ્થાનક યાવતું એક માત્ર અહંદૂ-વાત્સલ્ય વગેરેની સાધના કરે, અને ચારિત્ર ન અર્ધ વાત્સલ્યનું સ્થાનક આરાધીને પણ એ પુણ્ય લીધું હોય તો ય, તીર્થકર નામકર્મ ઉપાર્જે છે. એવા ઉપાર્જનારા થયા છે. આત્માઓ શ્રેણિક-કૃષ્ણ વગેરે અનેક. વળી,
વીસ સ્થાનકની આરાધના એટલે?:(૩) “બોધિ' શબ્દ વ્યાપક છે. “બોધિ' શબ્દનો
પ્ર૦ - વીસ સ્થાનકની આરાધના કરવાની અર્થ શાસ્ત્રો “જૈન ધર્મની પ્રાપ્તિ એવો કરે છે. “જૈન એટલે શું કરવાનું ? એકેક સ્થાનકના ૨૦-૨૦ ધર્મ' = “જિનોએ કહેલ ધર્મ શું છે ? સમ્યકત્વથી ઉપવાસ, જાપ અને દેવવંદન, કાઉસ્સગ્ગ, માંડી વીતરાગતા સુધીના બધા જ ધર્મ એ જૈન ધર્મ છે. ખમાસમણાં, પ્રતિક્રમણ, બસ એટલું જ? એટલે જ ક્ષાયિક સમ્યકત્વવાળા પણ “અરિહંત
ઉ૦ - ના, આ ઉપવાસાદિ આરાધના તો કરતો ચેઇયાè'વગેરે બોલી કાઉસ્સગ્ન કરે છે, એમાં
હોય, પરંતુ બીજી બાજુ એમાં શકિત પ્રભાવ બોરિલાભ-વત્તિયાએ પદ બોલે છે, ને તે સાર્થક છે.
અરિહંતનો માનવાને બદલે પોતાની શકિતને આગળ નહિતર જો “બોધિલાભ' એટલે સમ્યકત્વના લાભના
કરતો હોય; એમ ગુણ અરિહંતના ગાવાના બદલે નિમિત્તે કાઉસ્સગ્ન કરવાનો હોય, તો તો ક્ષાયિક
પોતાના ગુણ ગાતો હોય; તો શું મોટું તીર્થંકરપણાનું સમકિતીને તો હવે સમકિત ફાયિક છે અર્થાત્ સર્વથા
પુણ્ય મળે ? ના મળે; કેમકે ઉપવાસાદિ કરીને મિથ્યાત્વ-ક્ષયથી નિષ્પન્ન હોઈ શાશ્વત છે,
આરાધના તો કરી, પરંતુ અરિહંતને બદલે પોતાની યાવચંદ્રદિવાકરી કાળ માટે પ્રગટેલું છે, એટલે હવે
જાત આગળ કરી ! એમાં અરિહંતની અવજ્ઞા કરી; એ પરલોકમાં ભવિષ્યમાં કયારે ય પણ નષ્ટ થવાનું
વિરાધના કરી. વિરાધના કરે, અવજ્ઞા કરે, એ નથી. તો એના નિમિત્તે કાઉસગ્ગ શો ? ત્યારે
મલિનભાવવાળો છે. એને શાનું આવું જગતુ પૂજય બોધિલાભ” એટલે વીતરાગતા સુધીના ધર્મ લેવાના
બનાવનાર ઉચ્ચ પુણ્ય મળે ? તીર્થંકરપણાનું પુણ્ય તો હોય, તો ક્ષાયિક સમકિતીને હજી વીતરાગ ન થાય
અત્યંત નિર્મળ અધ્યવસાય અને વિશિષ્ટ સમ્યક્ત્વ ત્યાં સુધી એ ઉપરના ધર્મ પ્રાપ્ત કરવા નિમિત્તે
પર મળે; ને આ બંને આવી આવી આરાધનાથી જાગે કાઉસ્સગ્ન કરવાનો રહે. આ બોધિને તીર્થંકર
અને પુષ્ટ થાય. થનારના વરબોધિ તરીકે ઓળખાવતાં એ વરબોધિમાં સમ્યક્ત્વ તો આવે જ, ઉપરાંત વીતરાગ બનવા
વીસ સ્થાનકની આરાધનામાં શું શું આવે? સુધીના અહંદુ -વાત્સલ્ય ચારિત્ર વગેરે બધા ધર્મ દા.ત. “અરિહંત' પદની આરાધનામાં સમાય. એટલે વરબોધિ કહેવામાં ચારિત્ર વગેરે બધા અરિહંતના પ્રભાવ પર ભારે વિશ્વાસ કરાય. બીજા ધર્મ આવ્યા. એથી વરચારિત્ર, વર અપ્રમત્તતા, વગેરે મિથ્યાત્વી દેવ-ગુરુનો પડછાયો ય ન લે: અરિહંતના કહી શકાય.
વારે વારે ગુણગાન, પ્રાર્થના, સ્તુતિ, સ્તોત્રોમાં
For Private and Personal Use Only
