________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ૨).
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો ત્યાં દેવપાલ કહે, - દેવી ! મને તું મૂરખ શું ધર્મયોગ ખરેખરો ઈચ્છાયોગનો ધર્મ કહેવાય. બનાવે ? ભક્તિના બદલામાં દુનિયાનું કશું માગું, ધર્મના બદલામાં દુન્યવી કશું જોઇતું હોય તો શુદ્ધ એટલે મારી મહકિંમતી પ્રભુભક્તિને વેચી મારું ? ઘર્મ-ઇચ્છા ગઈ, ને બીજું લફરું પેઠું ! પછી ત્યાં તને કયાં ખબર છે, પ્રભુ-ભક્તિનો મારે મન ઐરાવણ દુન્યવી વસ્તુની ઇચ્છા મુખ્ય થશે. હાથી જેવી છે, ને એની સામે તું જે દુન્યવી મોટું રાજ્ય જીવનમાં ધર્મની ઇચ્છા મુખ્ય થાય એટલે તો પણ આપે એ તો ગધેડા તુલ્ય છે. હવે ભક્તિના એક મહાન લાભ એ છે કે, પ્રતિકૂળ સંયોગોમાં પણ બદલામાં તારા કહેવા પ્રમાણ માગુ અને તું આપ, હૈયાના ભાવ નહિ બગાડાય. દા.ત. પત્ની કે પુત્ર એનો અર્થ એવો થયો કે ઐરાવણ હાથી વેચીને ઉગ્ર સ્વભાવના છે, તો ત્યાં વિચારશે કે “ચાલો, ગધેડો ખરીદું ! એવો હું મૂરખ નથી. ભક્તિના આપણને (૧) ક્ષમાધર્મ કમાવા મળે છે, (૨) અશુભ બદલામાં ઊંચી ભક્તિ આપી શકતી હોય તો આપ, કર્મનો ક્ષય થઈ રહ્યો છે, (૩) સંસાર પર વૈરાગ્ય વધે બાકી બીજું કશું જ ભક્તિની હરોળમાં ઊભું રહી શકે છે; કેમકે સંસારમાં આવા એક કે બીજા પ્રકારના વાંધા નહિ કે જે ભક્તિના બદલામાં માગી શકાય.'
ભારે ઊભા છે. “એવો સંસાર અસાર છે,' - આમ કોણ બોલાવે છે આ? એને ધર્મની ઇચ્છા કોઈ વિચારી મનને ખામોશ, સહિષ્ણુતા રખાશે. શુદ્ધ દુન્યવી વસ્તુની આશંસા-અભિલાષાથી નથી, પરંતુ ધર્મની ઇચ્છા મુખ્ય છે તો સહેજે બિનજરૂરી પાપો પ્રભુક્તિરૂપ ધર્મ જે કરી રહ્યો છે એના ફળમાં પણ અને પાપસ્થાનક ઓછા કરતા જ જવાશે; એટલે એને ભક્તિરૂ૫ ધર્મ જ જોઈએ છે માટે ભક્તિધર્મની શુભભાવ ટકાવી શકે. તેથી ઈચ્છાયોગમાં સારો નંબર ઈચ્છા છે. ઈચ્છાયોગનો ધર્મ સાધવો છે? તો ધર્મના લાગે. બદલામાં ધર્મ જ માગો. દેવપાલ એમાં મક્કમ છે એ આત્માના ઉદયની ઇચ્છાથી ધર્મ થાય એ શાનો દેવીના વરદાનથી લલચાય ? “બીજા કશાની ઇચ્છાયોગ: ઇચ્છા જ નથી.” એટલે દેવીને, ઘસીને ના પાડી
ઈચ્છાયોગ શું માગે છે? “આત્માના ઉદય માટે દીધી.
ધર્મ સાધવાની ઇચ્છા,- “ધર્મ વિના મારે ચાલે જ હવે શું કહે ચક્રેશ્વરી ? હાથ જોડયા, બોલી
નહિ. કેમકે જીવનનું કર્તવ્ય ધર્મ જ છે, ધર્મથી જ શાબાશ શાબાશ દેવપાલ ! મારું આપ્યું તો તું નહિ
આત્માનો ઉદય છે,' પણ એમ નહિ કે ધર્મ ન લે, પણ તારી આ ઉત્કૃષ્ટ ભક્તિ હોવાથી એ તને આ
કરીએ તો લોકમાં આપણું ખરાબ દેખાય, પૈસા ટકા ન જન્મમાં જ ફળશે, ને તે તત્કાલ ફળવાની છે ! આ
મળે,” કેમકે એ વૃત્તિમાં તો, ખાનગીમાં પાપ કરતાં ભક્તિનું પુણ્ય તને સાતમે દિવસે આ નગરીનો રાજા
ખરાબ નહિ દેખાતું હોય, તો ધર્મ મૂકીને પાપ બનાવશે !'
આચરાશે ! છતાં આ સાંભળીને દેવપાલને આનંદ ન થયો,
કોઈ પૂછે “બ્રહ્મચર્ય કે સદાચાર કેમ પાળો છો?' બધે દિલમાં ખટકો થયો કે “અરરર જો હું રાજા
તો કહીએ “મારું જે આ જીવન છે, તે શીલ પાળવા થઇશ તો રાજયખટપટ સંભાળવામાં આ મારા પ્રભુની
માટે છે; જેથી એનાથી અનાદિના કસંસ્કારો દિવસભર ભક્તિ શી રીતે કરી શકીશ? રાજા થઇશ ભલાઇ-ભંસાઇ જાય. ને મારા આત્માનો ઉદય તો મારી ભક્તિનું શું થશે?'
થાય,” પરંતુ “મારું વ્રત ભાંગે તો હું કલંકિત થાઉં! શું છે આ? માત્ર ભક્તિધર્મની જ શુદ્ધ ઇચ્છા. લોકમાં મારી હલકાઈ થાય.” તેવી જ માત્ર વાત એના રોજના પ્રભુ દર્શનનો ધર્મયોગ આવી શુદ્ધ નહિ. “માનવ થઇને શીલ ગુમાવીએ તો ખલાસ, ધર્મની જ ઈચ્છાપૂર્વકનો હતો, માટે એ ભવ બગાડયો ! ભવ ગુમાવ્યો ! તક ગુમાવી,”આ
For Private and Personal Use Only
