________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧)
(યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો
એટલો બધો વિસ્તૃત વિચાર સમાય છે કે એ એકેક નિર્મળ-વિશુદ્ધ થતું આવે, મન ભારે પ્રસન્ન રહે. તત્ત્વનો પરિચય-બોધ, તે પણ પ્રતિભાસ જ્ઞાનરૂપ
હવે આમાં એકેક તત્ત્વના અવાંતર પ્રકારો લઈને નહિ, કિન્તુ પરિણતિ જ્ઞાનરૂપ, પરિચય કરતા એનો અધિકાધિક પરિણતિ-જ્ઞાનરૂપ પરિચય કેવો રહીએ, એ એકેક તત્ત્વનું વિસ્તારથી અધ્યયન- કેવો સધાય એટલા વિચારમાં જ એક પુસ્તક થાય. તો પુનરાવર્તન-પ્રચ્છના-અનુપ્રેક્ષા (ચિંતન) તથા પછી સડસઠે વ્યવહારના પાલનમાં કેવી રીતે ધર્મકથા એ પાંચ પ્રકારનો સ્વાધ્યાય વધારતા જઈએ અધિકાધિક જોમ અને જોસ લવાય જેથી સમ્યગ્દર્શન, તો બીજા પાપવિચારો, મુફલીસ વિચારો, કરવાને અધિકાધિક વિશુદ્ધ બનતું જાય, એના વિસ્તૃત સમય જ ન રહે. તેથી લાભ ? જેમ જેમ આ પરિચય વિચારમાં તો એક મોટું વોલ્યુમ, મહાગ્રન્થ થાય. છતાં કરતા જઇએ, તેમ તેમ સમ્યગ્દર્શન વધુ ને વધુ અહીં સડસઠ વ્યવહારના નામ-પરિચય જોઈએ.
સમ્યકત્વના ૬૭ વ્યવહારનો પરિચય ૪ સદુહણા : (૧) પરમાર્થ – સંતવ = જીવ ૫ ભૂષણ ઃ (૧) જૈન શાસનમાં કુશળતા અજીવ વગેરે તત્ત્વો (પરમ અથ) નો પરિચય સંસ્તવ (ઉત્સર્ગ–અપવાદ વચન, વિધિવચન, ભયવચન, હાર્દિક શ્રદ્ધાવાળો અભ્યાસ; (૨) પરમાર્થના જ્ઞાતા વગેરેનો વિવેક), (૨) શાસન-પ્રભાવના, (૩) સાધુજનોની સેવા; (૩) વ્યાપન્ન દર્શનવર્જન યાને સ્થાવર તીર્થ શત્રુંજયાદિની, અને જંગમ તીર્થ શ્રમણ સમ્યગ્દર્શન ગુમાવી બેઠેલા કુગુરુનો ત્યાગ; (૪). સંઘની વિવિધ સેવા, (૪) સ્વ-પરને જૈનધર્મમાં સ્થિર મિથ્યાષ્ટિકુગુરૂના સંગનો ત્યાગ.
કરવા,(૫) પ્રવચન-સંઘની ભકિત-વિનય- વૈચાવચ્ચ. ૩. શુદ્ધિ : મન-વચન આ જ કહે કે, ૫ લક્ષણ : શમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા, ને “જિન-શરણ અને જિનશાસન જ સારું, જિનભકિત આસ્તિકર્યો. “શમ'= તીવ્ર વિષયરાગ-દ્વેષનું શમન, જ સમર્થ.' કાયા જિનશ્રદ્ધામાંથી લેશ ન ડગે, ભલે
“સંવેગ'=મોલ અને દેવ-ગુરુ-ધર્મ પર અથાગદેવનો ય ઉપદ્રવ આવે ! જગતમાં જિનેશ્વર દેવ, અનન્ય રાગ, “નિર્વેદ'=સંસાર પ્રત્યે ગ્લાનિજિનમત અને જિનમતમાં રહેલ સંઘ એ ત્રણ જ સાર,
અભાવ- અરુચિ, “અનુકંપા'= દ્રવ્યદયા-ભાવદયા, બાકી સંસારને અસાર માને.
“આસ્તિકય'= “જે જિન ભાખ્યું તે નવી અન્યથા” ૩ લિંગ : (૧) મનોરમ પત્ની-પરિવરિત
એવો દઢ રંગ. સુખી યુવાનને દિવ્યસંગીત-શ્રવણ પર તીવ્ર રાગ થાય ૬ આગાર ઃ આગાર એટલે અપવાદ. (૧) તેવો ધર્મશાસ્ત્ર, શ્રવણનો તીવ્ર રાગ. (૨) અટવી રાજા, (૨) જનસમૂહ, (૩) બળવાન ચોર, ઊતર્યા ભૂખ્યાડાંસ બ્રાહ્મણને ઘેબરની કાંક્ષાની જેમ જુલ્મગાર વગેરે (૪) કુલદેવી આદિ ને (૫) ચારિત્ર-ધર્મની તીવ્ર અભિલાષા. (૩) વિદ્યાસાધકની માતાપિતાદિ ગુરુવર્ગ આ પાંચનો તેવો અતિ વિદ્યાસેવાની જેમ અરિહંત અને સાધુની વિવિધ
આગ્રહ-બળાત્કાર થાય, તથા (૬) જંગલ આદિમાં સેવાનો નિયમ.
આજીવિકાનો પ્રશ્ન ઊભો થાય, ત્યાં મિથ્યા ૫ દૂષણોનો ત્યાગ : (૧) જિન વચનમાં દેવ-ગુરુ-ધર્મને હૈયાના ભાવ વિના વંદન કરી લેવાનો શંકા, (૨) અન્ય ધર્મની કાંક્ષા-આકર્ષણ, (૩)
અપવાદ. ધર્મક્રિયાના ફળમાં સંદેહ, (૪) મિથ્યાષ્ટિની
જયણા : જયણા એટલે યતના, કાળજી, પ્રશંસા, ને (૫) કુલિંગી (મિથ્યાષ્ટિ કુગુરુ)નો મિથ્યાષ્ટિ સંન્યાસી વગેરે કુગુરુ, અને મહાદેવ વગેરે પરિચય-સંસ્તવ, આ પાંચે દૂષણ ન કરવા.
કુદેવ, તથા મિથ્યાત્વીએ પોતાના દેવ તરીકે ગ્રહણ
For Private and Personal Use Only
