________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૬)
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો વિચાર કરવા અવસર મળશે !' આવા કોઈ ભાવ લાવે. એની સામે મોટા દેવતાઈ ઐશ્વર્યભર્યા સંસારને અંતરમાં ચાલતા હોય, તો તપમાં બાહ્યથી સક્રિય થવા અસાર લેખી એની પ્રત્યે નફરત લાવે, ધૃણા લાવે, સાથે અંતરથી પણ સક્રિય બન્યો. પરંતુ અંતરથી સમજે કે એવા મોટા ઐશ્વર્ય તો ચાર ગતિમાં અક્રિય રહી જે તપ ક્રિયા સાથે તેની કિંમત શી ? જનમ-મરણના દુઃખમય બ્રમણ ચાલુ રાખનારા છે, અંતરથી અક્રિય એટલે બાહ્ય ત૫ તો કર્યો પણ એથી ત્યારે આ પ્રભુ અને એમના મંત્રમય “નમુત્થણ” બહારમાં સન્માન કેમ મળે ? સારી પ્રભાવના- આદિ સ્તોત્ર ભવના ફેરા કાપનારા છે. પારણું કેમ મળે ?' એવી જ કોઈ ગડમથલ હોય, તો
પ્ર-શું “નમુત્યુ' આદિ સ્તોત્ર એ મંત્રમય છે? અંતરથી કશી તપ ક્રિયા આવી નહિ; માટે એ અંતરથી
ઉ- મંત્રમય શું પૂછો છો ? મહામંત્રમય છે. અક્રિય રહ્યો કહેવાય.
દુન્યવી મંતર જંતર બાહ્ય ઝેર કાઢતા હશે અને જડ પૂજા-સ્તુતિમાં આંતરક્રિયા:
માટીની નાશવંત સંપત્તિ આપતા હશે, ત્યારે આ એમ બાહ્યથી વીતરાગની અભિષેકાદિ-પૂજાની
વીતરાગના સ્તોત્ર તો અંતરના રાગાદિના ભયંકર ઝેર ક્રિયા, કે “નમુત્થણ' આદિ બોલવા જેવી સ્વતિ ક્રિયા કાઢનારા છે, અને વૈરાગ્ય-ક્ષમા-સમતા આદિની કરતો હોય, પરંતુ સંમછિમની જેમ કશા શભ ચિંતન મહાન આત્મિક અવિનાશી સંપત્તિ આપનારા... વિના કર્યો જતો હોય, યા એનાથી સારો દુન્યવી લાભ પાવતુ અનંત સુખમય મોક્ષસંપત્તિ આપનારા છે ! છે કેમ મળે એને જ ચિંતન હોય પણ (૧) અભિષેકનો તાકાત આ બાહ્ય મંતર જંતરની ? આંતર શુભ ક્રિયા મર્મ ભગવાનને પોતાના હૃય-સિંહાસને રાજા તરીકે ચાલુ હોય તો, આવા સ્તોત્રથી પ્રભુને વંદના જે થાય અભિષિક્ત કરવાનું કશું ચિંતન નહિ; (૨) ચંદનથી એમાં મન પ્રણિધાનવાળું અર્થાત્ સમર્પિત થઇ જાય, વિલેપન-પૂજાનો મર્મ પોતાના આત્મામાં ચંદન જેવી તન્મય એકાકાર થઈ જાય, આવી પ્રણિધાનવાળી શીતલતા-સુગંધિતા, કષાયોના શમનથી શીતલ પ્રવૃત્તિ ચાલી, એમાં પછી “વિઘ્નો આવે તોય એને સ્વભાવ, અને લક્ષ્મી આદિના મોહ મૂકી સકતોની મચક નહિ આપવાની,’ આ હિસાબ હોય. કેમકે સગંધિતા લાવવાની કશી ગરજ જ નથી, એનું ચિંતન સમજે છે કે “આવી અનંત કલ્યાણકર ધર્મસાધનાજ નથી; એમ (૩) “નમુત્થણ'ના પદે પદે અંતરમાં ધર્મપ્રવૃત્તિ કોઈ અનંતકાળે કરવા મળી હશે ! તો હવે પ્રભુના એ અદ્ભુત ગુણો પર અહોભાવ નથી ઊઠતો,
આવી અતિ અતિ દુર્લભ ધર્મસાધના મળ્યા પછી પ્રભુના એ ગુણોનો પોતાને લાભ કેમ મળે એની કશી એમાંથી પાછું પડવાનું શાનું હોય? વિઘ્ન આવે તે વિચારણા જ નથી; એમ (૫) સ્તવન ગાય એમાં બોલે
પાર કરવાના.” તો ખરો કે “પ્રભુ મને આ આપો, આ આપો, પરંતુ | ચિત્તવ્યામોહનું વિનઃપોતાને ખરેખર એ જોઇએ છે', એવી અંતરમાં સાધનામાં ખાસ કરીને દિશા-વ્યામોહ જેવા લેયા જ નથી. તો માત્ર બાહ્યથી જિનભક્તિની શુભ ચિત્તવ્યામોહનું વિઘ્ન ઊભું થવા સંભવે. દા.ત. કિયા રહી માત્ર બાહ્યથી સક્રિય બન્યો, પણ આંતર કોઇની સારી ધર્મક્રિયા જોઇને એમ થાય કે “આમની શભ કિયા કશી થઈ નહિ; એટલે અંતરથી અક્રિય ક્રિયા બહ સારી. મારી ક્રિયા માલ વિનાની...” રહ્યો.
આમની જ્ઞાનશક્તિ સારી, કલાક ગોખે ને ૧૦-૧૫ આ અક્રિય સાધે જે ક્રિયા તેનું, અંતરથી સક્રિય ગાથા મોઢે કરી લે ! હું તો ત્રણ કલાક ગોખું તોય પાંચ રહી જે બાહ્ય ક્રિયા કરે તેની સામે, શું મૂલ્ય ? માટે ગાથા માંડ થાય. મારી ભણવાની મહેનત માલ અંતરથી સક્રિય થવા બાહ્ય “નમુત્યુર્ણ' સ્તોત્ર વગેરેથી વિનાની,'... “આ તપ સારો કરી શકે છે. અક્રમ કરે પ્રભુને વંદના કરે એ વખતે આભ્યન્તરમાં પ્રભુ પ્રત્યે છતાં કેટલી બધી શક્તિ ! હું તો એક ઉપવાસમાં ભારે પૂજયભાવ, તારકભાવ, અને અતિશય બહુમાન ઢીલો, મારો તપ માલ વિનાનો....” આમ
For Private and Personal Use Only
