________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૪)
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો ખોટી રીતે નષ્ટ ન થવા દેવાય. એટલા માટે તો ખોટા બહાર ગાતાં નહિ ફરવું; નહિતર આપ-બડાઈની સાહસ કરવાની મનાઈ છે. આપઘાત કરનાર અજ્ઞાન સજ્જન લોકો હાંસી કરે; તેમજ બહાર કહેતાં સામો વહુઓ “સાસુના ત્રાસ સહવા કરતાં મરી ગયા સારા” બીજાના અધિક ગુણ-સુકતની પ્રશંસા કરવા જાય ત્યાં એમ માને છે ! પણ એને વિચાર નથી કે પછી પોતાને ઈર્ષ્યાથી કરમાવાનું થાય. માછલી થઈ કે મ્લેચ્છના ઘરે બકરો થઈ તો કઈ દશા (૮) કોઈના તરફથી આપણું અપમાન થયેલું થશે ? જીવતાં છાલ ઉઝરડાશે ! કડકડતા તેલમાં ગોપવી રાખવું, બીજાને કહેવું નહિ; નહિતર તળાવું પડશે ! માટે આપઘાતનો વિચાર ખોટો છે.' બહારમાં આપણી નમાલા તરીકેની પ્રસિદ્ધિ થાય; વાસ્તવમાં હાથમાં માનવ આયુષ્ય-જીવન એ અવલ અથવા અપમાન પાછળ સમજફેર હોય, ને નીકળે સુકૃતોપાર્જન અને પાપત્યાગ તથા પાપનાશનું જુદું, તેથી પછી ભોંઠા પડવું પડે. અનન્ય સાધન છે. સાધન ગુમાવ્યું આ મહાદુર્લભ (૯) નવમું ગોપવવાનું શીલ વગેરે ગુણો. આ લાભ ગયા !
ગુણોની પૂરેપૂરી રક્ષા કરવી. એ માટે સત્સંગ, સારું (૨) બીજું ધન ગોપવી રાખવું, પણ જેમ તેમ શ્રવણ, સારું વાંચન, વગેરે રાખવું જોઇએ; તેમજ ઉડાઉ બિનજરૂરી ખરચામાં વેડફી ન નાખવું. ખૂબ પ્રલોભનથી લોભાઈ ન જવું, ને આપત્તિમાં ધીરતા ન સાદાઈ, કરકસર અને ત્યાગ કેળવીને ધન સંરક્ષવું; ગુમાવવી, જેથી ગુણોનો ભંગ કરવાનું મન ન થાય. જેથી (f) વધુ કમાવાના પાપ ન કરવા પડે, ને (ii) લોભાઇ જવામાં તો એક ગુણના ભેગો બીજો ગુણ પણ સુકૃતને જગા રહે.
જવા લાગે છે. (૩) ત્રીજું ગોપવવાનું ઘરનું છિદ્ર; અર્થાત ઈતર શાસ્ત્રોમાં આવે છે. વિશ્વામિત્ર ઋષિ કુટુંબના દોષ યા રહસ્ય (ગુપ્ત વાતો બહાર નહિ વર્ષોથી તપ કરતા હતા, બ્રહ્મચર્ય પાળતા હતા, પરંતુ કહેવા. એ બહાર કહેતાં ઘરની આબરૂ જાય; અને એ ઈદ્રને ભય લાગ્યો કે, “આ મારું સિંહાસન લઈ લેશે.” દોષ-રહસ્યવાળો કદાચ ઝેર ખાય!
તેથી એમને ચલાવવા મેનકા અપ્સરાને મોકલી. એણે (૪) વિષે ક્રિયા અને મોહની રમત ગુપ્ત આવી હાવભાવ વગે રાખવી. સામાન્ય પ્રેમ-ચેષ્ટા પણ ત્રીજો દેખતો હોય આવ્યું. ઋષિ ચલાયમાન થઈ ગયા ! બ્રહ્મચર્ય ગુણ
ત્યાં ન કરાય. અરે ! મોહનો સામાન્ય બોલ પણ મૂક્યો, એટલે તપ મૂકાઈ ગયો! ત્રીજાના સાંભળતાં ન બોલાય. ત્રીજાના સાંભળતાં જો રૂપાળી સ્ત્રીનું એક આંખનું મટકું કે એક પત્નીને પતિ “વહાલી” કહીને બોલાવે, તો ભૂંડો અંગનો ચાળો જોયેલો વર્ષોના તપ-બ્રહ્મચર્યને લાગે. ત્યાં તો ગંભીર અને શિષ્ટ બોલ જોઈએ.
સાફ કરી નાખવા સમર્થ છે. (૫) ઔષધ પણ ગોપવીને અર્થાત્ એકાંતમાં
બ્રહ્મા એમજ ચતુર્મુખ થયા. સિંહની ગુફા આગળ લેવું જોઇએ; જેથી ક્યારેક કદાચ કોઈની નજર ન ૪-૪ મહિના સુધી ઉપવાસ કરીને કાઉસ્સગ્નમાં
ઊભા રહેવાની તાકાતવાળા મુનિને કોશા વેશ્યાના | (s) છઠઠું ગોપવવાનું દાન. જમણા હાથે રૂપ-દર્શનનું પ્રલોભન મળ્યું તો ચલિત થઈ ગયા ! દીધેલું પોતાનો જ ડાબો હાથ ન જાણે. બીજો જાણે તો માટે શીલ વગેરે ગુણો ખૂબ ગોપવવા જેવા, અર્થાત્ માન આપે, પ્રશંસા કરે, તો ફુલાઈ જવાય, ભારે પ્રયત્નથી એનું રક્ષણ કરવા જેવું; નહિતર અભિમાન કષાય થાય, અને મનને એવું થવા સંભવ જાતીય સંબંધોના અનાદિના સંસ્કાર એવા છે કે કે “દાન લેખે લાગ્યું ! અર્થાત્ દાનના મહાન વિજાતીય પાત્રો સાથે વર્ષો નહિ, મહિના નહિ, ૨-૪ પારલૌકિક લાભ કરતાં માનની કિંમત વધુ લાગી! દિવસના પણ સંબંધમાં આવતાં, એ વિકારના
(૭) માન મળે એ મનમાં ગોપવી રાખવું, અવનવા તોફાન જગાવ્યા વિના ન રહે. માટે જ
લાગે.
For Private and Personal Use Only
