________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૮)
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો ગુણોમાં મૈત્રી આદિ ગુણો પાયાના ગુણ છે. એની મન પ્રત્યે દ્વેષ આવી જવાથી સ્નેહભાવ તૂટે છે, યા પર પરતન્નતા આવે, “હું આ મૈત્રી આદિને પરતંત્ર, સ્નેહભાવ આવતો જ નથી. જો આ સ્વાર્થોધતા અને પરાધીન, એ ગુણો વિના મારે ન જ ચાલે,” એવો આપમતિના અસદુ આગ્રહ મૂકાઈ જાય તો મૈત્રી ભાવ આવે, ત્યારે આત્માનો આશય ગંભીર અને આદિ ભાવોને આવવામાં મૈત્રી આદિભાવોને પરતંત્ર ઉદાર બને છે.
બનવામાં કશી કઠણાઈ નથી. ત્યારે સવાલ થાય છે.એના ઉપર પ્રવૃતિ પરાર્થ પરહિતની બનવાની પ્ર- આવા અસ આગ્રહ તો અનાદિના છે, એ
શે મૂકાય? કેવી સરસ આ વાત છે!- જટિલ રાગદ્વેષના ગ્રંથી
ઉઆ માટે એ જાઓ, કે કેમ આ સ્વાર્થ માયા ભેદાય, ચિભેદ થાય, એને રાગદ્વેષ મોળા પડવાથી અને આપમતિનો અસત આગ્રહ ચાલે છે? કહો, શુદ્ધ શુદ્ધ બોધ થાય, જ્ઞાનની નિર્મળતા થાય. એ થવાથી બોધ નથી માટે, સર્વજ્ઞ ભગવાને કહેલ હેય-ઉપાદેય અસદ આગ્રહો મકાઇ જાય. તેથી સર્વ જીવ પ્રત્યે તત્વોનો બોધ તત્વની શ્રદ્ધા નથી માટે. જો આ શ્રદ્ધા સ્નેહભાવરૂપ મૈત્રીભાવ આદિની પરતંત્રતા આવે. હોત, આ શુદ્ધ બોધ હોત તો સમજી રાખ્યું હોત કે - પ્રશ્ન થાય,
સ્વાર્થમાયા મૂકી દેવા શુદ્ધ બોધની સમજ :સ્વાર્થમાયા-આપમતિથી અસ આગ્રહ
સ્વાર્થમાયા તો નાશવંત પદાર્થોના પ્ર- અસદ્ આગ્રહોના ત્યાગને મૈત્રી આદિ
રાગ-આસકિત-મમતાનાં ઝેર પીવરાવ્યા કરનારી ભાવો સાથે શો સંબંધ, કે અસદ્ આગ્રહ મૂકાઈ જાય એટલે મૈત્રી આદિભાવોની પરતંત્રતા આવે?
હોવાથી અત્યન્ત હેય છે, ત્યાજય છે; તો એનો આગ્રહ
શો રાખવો ? એ સ્વાર્થની વસ્તુ ગઈ તો જવાદે શા | ઉ- સંબંધ આ રીતે છે,-દા.ત. પહેલું એટલું
એના શોક? એની ખાતર મૈત્રી શા માટે ગુમાવું? વિચારો કે બીજા જીવ પ્રત્યે સ્નેહભાવ કેમ તૂટે છે?
મારા કિંમતી Æયમાં રોગ તુલ્ય ક્રોધ-દ્વેષ-વૈર શા માટે અગર સ્નેહ કોણ નથી આવવા દેતો?
ઘાલું? જગતની વસ્તુઓ હેય છે, એમ અંતરાત્માના - જીવને પોતાના સ્વાર્થ સાધવાનો અને
ક્રોધાદિ કષાયો હેય છે. બહારની હેય વસ્તુ જવા પર પરની પરવા નહિ કરવાનો એટલો બધો રસ આવ્યન્તર ય વસ્ત કષાયોને મારે મારી જાતે શા છે, આગ્રહ છે કે પોતાના સ્વાર્થની આડે કોઈ સારુ પોષવા?” આવે છે એ ખમાતું નથી.
જો આમ શુદ્ધ બોધ હોય તો જેવા સ્વાર્થ માયાનો પરનો ઉત્કર્ષ થાય એય ખમાતું નથી, પછી ત્યાં અસદુ આગ્રહ નહિ, તેવા આપમતિ અને અતાત્વિક સ્નેહ તૂટે એ સહજ છે. આ સ્વાર્થનો આવો આગ્રહ વસ્તુઓનો આગ્રહ નહિ રાખે. કેમકે એ અસદુ આગ્રહ છે, એટલે એ સ્વાર્થના દુરાગ્રહની સર્વજ્ઞ-વચનાનુસારી શુદ્ધ બોધ છે, એટલે સમજે છે જયાં સુધી બોલબાલા હોય ત્યાં સુધી એ સ્વાર્થીને કેપોતાના સ્વાર્થની આડે કોઈ આવે ત્યાં એને એ જીવ
આપમતિ મૂકી દેવા શુદ્ધ બોધની સમજ - પ્રત્યે નેહભાવ પાલવે જ નહિ.
ક્યાં એ ભગવાનનું અનંત જ્ઞાન? અને કયાં એમ જીવને બીજો અસત્ આગ્રહ આપમતિનો
મારું દરિયામાં ખસખસ જેટલું અતિ અલ્પ જ્ઞાન? હોય છે. પોતે માને છે એ જ ખરું.” એવી આપત્તિ
એવા મારા અતિ અલ્પ જ્ઞાન અને છે; એટલે પોતાની કલ્પનાથી વિરુદ્ધ કોઇ બોલે, કલ્પનાનું કોઈ ખંડન કરે, તો તે પણ એને અસહ્ય બને બાકીના મહા અજ્ઞાન પર શી આપમતિ છે, એટલે પછી એ વિરુદ્ધ બોલનાર કે ખંડન કરનાર રાખું? મારે સર્વજ્ઞકથિત તત્ત્વનું જ શરણ.
For Private and Personal Use Only
