________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અસદ આગ્રહ ત્યાગ )
(૧૫૯
મારી પોતાની કોઈ મતિ નહિ; મારે તો શકાતા તત્ત્વચિંતન, તીર્થસ્મરણ અને જિનની-સર્વજ્ઞની મતિ એ જ મારી મતિ, જિનના મત નવકાર-સ્મરણ.... વગેરેની મહા કિંમત ન સમજે, પ્રમાણેની જ મારી મતિ'.
એ જ એવા આપમતિના અને અતાત્ત્વિક બાબતોના આપમતિના અસદ્ આગ્રહ વાળાને આ નથી અસદ્ આગ્રહ અને ખેંચપકડમાં પડે, અને પછી સામા પોસાતું. એને અભિમાન અને જિનવચનની પ્રત્યે સ્નેહ ગુમાવે, મૈત્રીભાવ ગુમાવેમાટે કહ્યું,અવગણના પોસાય છે, કેમકે, આપમતિમાં “હું માનું શુદ્ધ બોધ હોય તો અસદ્ આગ્રહ પડતા મૂકે, એથી તેજ ખરું. મને લાગે છે તેજ બરાબર છે' એવી બુદ્ધિ નિવૃત્ત થઈ જાય. રહે છે, અને આવી બુદ્ધિમાં સ્પષ્ટ અભિમાન છે, વળી શુદ્ધ બોઘ આ, કે તેમજ સર્વજ્ઞ ભગવાનના મતની અને ભગવાનની
માનવ-સમય અને એમાં રખાતી શુભ અવગણના છે. જમાલિ એથી જ પટકાઈ પડયો, ગૌતમ મહારાજે એને સમજાવ્યો ન સમજયો. “હું
વૃત્તિઓ મહાકિંમતી છે, એને ખોટી માનુ તે બરાબર, ભગવાન કહે છે તે બરાબર
ચર્ચા-ખેંચપકડ તથા તુચ્છ ગણતરીઓમાં નહિ,'-આવા અસદુ આગ્રહમાં અભિમાન સાર વેડફી નાખવી એ કર્મ સત્તાનો મોટો ગુન્હો છે, પોષાઈ રહ્યું ! અને એમાં છઠા ગુણઠાણેથી લપસ્યો ને એની સજા ભારે !” તે પહેલા ગુણઠાણે આવી ઊભો ! અને ભવ ભમવાના આ શુદ્ધ બોધથી અસદ્ આગ્રહ ન રાખે, તેથી વધી થયા!
મૈત્રી આદિ ભાવ ન ગુમાવે, પણ મૈત્રી આદિ ભાવને અતાત્ત્વિકના અસ આગ્રહ મૂકવા સમજ :- સદા પરતંત્ર રહે. મનને નિર્ધાર હોય કે ગમે તે
માટે અતત્ત્વની આપમતિનો ય દુરાગ્રહ ખરાબ થાઓ પણ મારે મૈત્રી આદિ વિના ચાલે જ નહિ. મારે એમાં “અતાત્ત્વિક યાને માલ વિનાની વસ્તુ કે અમૈત્રી આદિ પાલવે જ નહિ. હું મૈત્રી આદિ ભાવને બાબતની ખેંચપકડ ખરાબ,” એ પણ આવે. એય જીવનભર બંધાયેલો. એના આધારે જ જીવી શકું.” અસદ્ આગ્રહ છે. એમાં એને સમજાતું નથી કે,- આ થઈ મૈત્રીની વાત.
મનુષ્ય જનમ કિંમતી છે, તાત્ત્વિક છે, અસ આગ્રહ ત્યાં કરુણા-પ્રમોદ કેમ નહિ?:એને અતાત્ત્વિક બાબતમાં વેડફી નાખવું તે
જો અસત્ આગ્રહ હોય તો, એવા કરુણા મૂર્ખાઈ છે.”
ભાવ-પ્રમોદભાવ વગેરે ટકાવવા મુશ્કેલ બને છે. દા. ત. સામાએ કોઇ વસ્તુ અહીંની તહીં મૂકી, સ્વાર્થ માયાના અસદ્ આગ્રહમાં યાને સ્વાર્થમાયાની હવે એના પર ચર્ચા માંડવી કે “તહીં મૂકી જ કેમ ?' પકડમાં બીજા પર દ્વેષ આવે છે, દયા નથી કરી પેલો કહે “મેં મૂકી જ નથી; પછી આપણે કહીએ શકાતી. ઉલટું બીજાનું પડાવવા ધારે છેપ્રમોદભાવ તહીં મૂકી પાછુ જઠું બોલો છો ?' ત્યાં પેલો કહે નહિ એટલે બીજા સુખી અને ગુણિયલની ઈર્ષ્યા કરે સાબિત કરો...આ અતાત્ત્વિક બાબતની ખેંચપકડ છે. પછી આપમતિની પકડમાં સામા પ્રત્યે ભાવકરણા છે. એમાં, (૧) કિંમતી જનમ, કિંમતી જીવન-સમય કરવાની વાતેય શી ? ઊલટું સામાપર દ્વેષ કરશે, બરબાદ થાય છે. જીવનની મહા કિંમત, અને (૨) એટલે કરુણા ગુમાવશે, અને પ્રમોદભાવને પણ જીવનમાં દાખવી શકાતા ક્ષમા ઉદારતા તથા (૩) ગુમાવશે. બીજા પ્રત્યે પ્રમોદ-ભાવને બદલે ઈષ્ય કેમ જીવનમાં ચલાવી શકાતા અખંડ મૈત્રી આદિ શુભ થાય છે? કારણ આ છે, જો કે બીજાને એના પુણ્ય ભાવો તથા (૪) વારંવાર ચિંતવી શકાતી કરીને સુખ મળ્યું છે, તેમ એના ગુણે કરીને એને અનિત્યતાદિની શુભ ભાવનાઓ, (૫) સહેજે કરી મહાનતા મળી છે, પરંતુ ઈર્ષ્યા કરનારને એવી
For Private and Personal Use Only
