________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૨)
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો શ્રેષ્ઠિપુત્ર વિજય પહેલીવાર પત્નીને તેડવા ગયો ત્યારે સામાને નડતા કર્મ આવરણ પર દયા ખાય કે સાસરે જવા અનિચ્છક પત્નીએ રસ્તામાં વિજયને “બિચારો કર્મવશ ઊંધું બોલે છે, તો એને સારી સમજ કૂવામાં ધકેલી દીધેલો. પરંતુ બીજી વાર તેડવા ગયો આપું.” ત્યારે મૈત્રીભાવમાં એ ભૂલતા જીવ પર સ્નેહ ત્યારે ગંભીરતા રાખી પત્ની આગળ પણ એ બાબતનો તો બેઠો જ છે, એટલે સ્નેહના લીધે એની ભૂલ ધ્યાન એક અક્ષર પણ કાઢયો નહિ. તેથી પત્ની ખૂબ પર ન લે. માતાને પુત્ર પર સ્નેહ હોય છે તો એ ક્યાં આવર્જિત થઈ ગઈ, અને પ્રેમથી સાસરે ગઈ. પરંતુ પુત્રની વાત વાતમાં ભૂલ જોયા કરે છે? માતા જેવા વર્ષો પછી સંતાન સાથે જમવા બેઠેલો અને પત્નીએ સ્નેહના વાંધા છે એટલે સામાની ભૂલ જોઈ હસવું બહુ આગ્રહ કરી પીરસવા માંડયું ત્યારે વિજયને આવે છે ! યાષ અરુચિ થાય છે! ને ગંભીરતા રહેતી પૂર્વનું યાદ આવવાથી જરાક હસવું આવ્યું. પુત્ર નથી, છીછરાપણું રખાય છે ! જો સર્વજીવસ્નેહરૂપી પછીથી ઓરડામાં હસવાનું કારણ પૂછે છે. વિજય કહે મૈત્રીભાવ આદિ ઊભા હોય તો ગંભીરતા રહે. એમ
કાંઇ નહિ.” પુત્રે બહુ આગ્રહ કર્યો ત્યારે વિજયે “પૈસા ખોયા તે સામાની ઊંધી સલાહ મળી માટે નહિ, પૂર્વની બાબત કહેતાં કહ્યું “એક વખત એવો હતો કે પણ મારા પોતાના અશુભ ભાગ્યનો ઉદય થયો માટે તારી માતાએ મને કુવામાં ધકેલી દીધો હતો, આજે ઊંધી સલાહે ચાલ્યો ને ગુમાવ્યા.” એવી ગંભીર એટલે એ બહુ પ્રેમ અને આગ્રહથી જમાડે છે. સમય સમયને કે ઉંડા ઊતરીને વિચારણા કરવામાં પણ મૈત્રી આદિ માન છે.” આ બહાર રહેલી પત્નીએ સાંભળ્યું અને ભાવો કામ કરે છે. સામા પર મૈત્રીભાવ એટલે સ્નેહ એના દયને એવો આઘાત લાગ્યો કે ત્યાંજ દય બંધ હોવાથી એનું હલકું નથી જોવું, એ નિર્ધાર કર્યો છે. પડી ગયું. ગંભીરતા ગુમાવી તો આ ભયંકર નુકશાન એમ કરુણાભાવથી વિચાર આવે કે એ ય શું કરે ? થયું. પૂર્વે ગંભીરતા હતી તો પત્ની ખૂબ આવર્જિત થઈ
એય બિચારાને તેવા પ્રકારના જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મ ગયેલી તે પતિને દેવની માફક પજતી હતી. ગંભીર નડતા હોય જેથી એને એમજ સૂઝે.' કોઈનો દોષ દિલ ગંભીર આશય ગંભીર વલણ એક મહાન ગુણ છે.
અગર ગુપ્ત રાખવા જેવી બાબત બીજા આગળ ન
કહેવારૂપ ગંભીરતા પણ, જો મૈત્રીઆદિ ભાવ ગંભીરતાને મૈત્રી આદિ સાથે શો સંબંધ? સલામત હોય તો જ સારી સચવાય છે. કેમકે સૌ પ્રત્યે
મૈત્રી આદિ ભાવોની પરતંત્રતા હોય તો આ મૈત્રીભાવ એટલે સ્નેહ છે તેથી, જેમ સશીલ પત્નીને ગંભીર આશય આવે. પૂછો,
પતિ પર સ્નેહ છે, તો એ પતિની એવી ગુપ્ત રાખવા.
જેવી વાત કે પતિના દોષ બીજા આગળ નથી કહેતી, પ્રવે- મૈત્રી આદિ ભાવો સાથે ગંભીરતાને શો
પણ પેટમાં ઉતારી દે છે, જેમ કલ્યાણમાતા પુત્રના સંબંધ?
દોષ બીજા આગળ નથી ગાતી એમ, કોઇના દોષ યા ઉ0- સંબંધ આ, કે દા.ત. પ્રસ્તુતમાં ચોથી રહસ્યભૂત બાબત આ મૈત્રીભાવથી બીજા આગળ “ઉપેક્ષાભાવના” એ પરના દોષ ન જોવાનું શીખવે છે;
નહિ કહે. એમ કોઇનાય દોષ પ્રત્યે ઉપેક્ષાભાવ છે તેથી પરની ઉતાવળે ભલમાં બોલાયેલી વસ્તુને એટલે પણ બીજા આગળ એનું પિંજણ નહિ કરે. ઉપેક્ષાભાવનાથી ધ્યાન પર ન લે. એમ
આમ ગંભીર દિલ સચવાશે. આ થઇ ગંભીર કરુણાભાવનાથી ધ્યાન
આશયની વાત. પર ન લે. એમ કરુણાભાવનાથી ભાવકરુણાથી ભૂલમાં બોલવામાં
For Private and Personal Use Only
