________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૪)
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો પાપ એને શી રીતે લાગે?
નથી, વિરતિ નથી, તો અવિરતિ ઊભી છે; ને એ ઉ0- અહીં ખાસ સમજવાનું છે કે પ્રસ્તુતમાં અનુમોદનાની અવિરતિનું પ્રમાણ કેટલું બધું મોટું ! ખુદ પાપ-અનુમોદનારૂપી દુષ્કતના પાપની વાત શ્રાવકને આ અવિરતિ ખુલ્લી છે; ત્યારે સાધુને ત્રિવિધ નથી. પરંતુ અનુમોદના-દુષ્કૃતની અવિરતિના ત્રિવિધે પચ્ચખાણ હોવાથી આ અનુમોદનાની પાપની વાત છે. જેમ માણસ દુષ્કત આચરે નહિ એ અવિરતિ પણ તદન બંધ છે. એ હિસાબે સાધુના કરણનું પાપ ન કર્યું, પરંતુ એને જ્યાં સુધી હું દુષ્કત અધ્યવસાયની શ્રાવક કરતાં કેટલી બધી ઊંચી વિશુદ્ધિ આચરીશ નહિ' એવી પ્રતિજ્ઞા નથી, વિરતિ નથી, ગણાય? ત્યાં સુધી દુકૃત ન આચરવા છતાં દુષ્કતકરણની ચારિત્રનું ઊંચું મૂલ્ય શાથી - અવિરતિનું જંગી પાપ એના માથે ઊભું જ છે. એમ
આ હિસાબે જો વિચારાય તો લાગે કે ચારિત્રનું બીજાનાં હિંસાદિ દુષ્કતની અનુમોદનાનું પાપ ન કેટલું વધું ઊંચું મૂલ્ય? શાથી? વિશ્વભરના દુકૃતોની કરવા છતાં “મારે અનુમોદના પણ ન કરવી.’ એવી અનમોદનાની અવિરતિ ત્યજવાથી ઊંચું મૂલ્ય ! આ પ્રતિજ્ઞા નથી, વિરતિ નથી, ત્યાં સુધી એના માથે સમજે તો “ઘરમાં રહીને ધર્મ ક્યાં નથી થતો ?'જગતભરમાં ચાલતા જંગી હિંસાદિ દુષ્કતોની એવો મૂઢતા-અજ્ઞાનતાભર્યો બોલ ન બોલાય. તેમ અનમોદનાની અવિરતિનું જંગી પાપ માથે ઊભું જ ઘરવાસમાં રહીને સારી ઘર્મપ્રવૃત્તિ તથા છે. શ્રાવક જો જીવનભર પૌષધમાં રહે તો પણ એને ત્યાગ-તપસ્યા જ્ઞાન-ધ્યાન વગેરે કરતો હોય એ સાવજર્જ જો– પચ્ચકખામિ દુવિહં તિવિહેણ એમ સંતોષ ન માની બેસે કે “ભલે આપણે ચારિત્ર નથી દ્વિવિઘ ત્રિવિધેજ વિરતિના પચ્ચકખાણ હોય છે, લીધું, પણ ઘણો ધર્મ કરીએ છીએ, તેથી ફિકર નથી.” એટલે કે કરણ-કરાવણની જ અવિરતિનો ત્યાગ હોય આ મૂઢતા ય ખોટી, અને સંતોષ પણ ખોટો. કેમકે, છે, પરંતુ દુષ્કત અનુમોદનાની અવિરતિનો ત્યાગ પૂર્વે કહ્યું તેમ ચારિત્ર વિના ઘરવાસમાં જગતભરના નથી હોતો. એ અવિરતિ ઊભી જ છે.
અપાર હિંસાદિ દુષ્કૃત્યોની અનુમોદનાની અવિરતિ ત્યારે જોઈએ તો,
માથે ઊભી છે. એનાં પાપ કેટલા બધા લાગે ! આ વિશ્વમાં હિંસાદિ પાપો કેટલા ચાલે છે?
પાપનો ભય હોય, પાપ પ્રત્યે ધૃણા હોય, તો ઝટ
ચારિત્ર લેવાની ઉતાવળ થાય. આજે કેટલાય જણ કહે (૧) સમુદ્રમાં અસંખ્ય માછલા એનાથી નાના માછલાને આખાને આખા ખાઈ જાય છે ! જંગલમાં
છે,- “ચારિત્ર તો સારું છે, પણ અમને ચારિત્ર લેવાના
ભાવ નથી થતા.' કયાંથી થાય ? મૂળ પાયામાં સિંહ-વાઘ-વરુ વગેરે શિકારી પશુ જીવતા
કરણ-કરાવણ- અનુમોદનની અવિરતિના જંગી હરણિયા-સસલા વગેરેને ચાવી ખાય છે ! અમેરિકા વગેરેમાં ને હવે અહીં ભારતમાં પણ પંચેન્દ્રિય
પાપનો ભય જ લાગતો નથી, પાપ પર ત્રાસ છૂટતો
નથી. એ જો ત્રાસ છૂટે કે “હાય બાપ ! ઘરવાસમાં જનાવરો રોજના લાખો કરોડો કપાય છે ! માંસાહારીઓથી ઈડા-મરઘા-મચ્છી રોજના કેટલા
આટલા બધા સુમાર વિનાના પાપ લાગે છે? તો ઊઠ
જીવ ! ઊઠ, સીધો ચારિત્ર માર્ગ પકડ,” એમ મરાય છે ? હિંસાનો પાર નથી! એમ (૨) જગતમાં
* ચારિત્રના ભાવ જાગતાં વાર નહિ. અસ્તુ. ધંધા-ઘાપા અને પરિગ્રહનાં પાપ કેટલા ચાલે છે ? (૩) જૂઠ-અનીતિ-ચોરી-લુંટનાં પાપ કેટલા ચાલે છે? વાત એ ચાલતી હતી કે બોધ દર્શનસંયમમાં તો (૪) અબ્રહ્મનાં પાપો માણસો અને જનાવરોમાં ૬-ક રીતે વિશુદ્ધિ વધે ઘટે એ પસ્થાનપતિત કેટલા ચાલે છે? “આવા સુમાર વિનાના હિંસાદિ પાપ
કહેવાય. દુષ્કતોની અનુમોદના હું ન કરું' એવી જો પ્રતિજ્ઞા
જીવ જો મનના અધ્યવસાય બગડવાથી
For Private and Personal Use Only
