________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્મ પર ૮ કારણો)
( ૧૩૧
રસઘાતમાં અશુભ કર્મોના તીવ્ર રસના અમુક પરંતુ આઠમા ગુણઠાણે થતા દ્વિતીય અપૂર્વકરણમાં ખંડનો ઘાત કરી, તે રસને મંદ બનાવવામાં આવે છે; થાય છે. અલબત્ ઉપશમ સમકિત પામ્યા પછી પ્રથમ જેથી હવે એ અશુભ કર્મ એના ઉદયમાં એટલું તીવ્ર અંતર્મુહૂર્તમાં મિથ્યાત્વ મોહનીય-મિશ્રમોહનીયનો વેદન નહિ કરાવે. દા.ત. ચઉઠાણિયા રસને ગુણસંક્રમ થાય છે. આઠમાં ગુણસ્થાનકે પૂર્વે બદ્ધ થઈ બેઠાણિયો કરવામાં આવે.
સત્તામાં રહેલ અશુભ કર્મદલિકનું અસંખ્યગુણ આ સ્થિતિઘાત અને રસઘાત કરવા માટે
અસંખ્યગુણ સંક્રમણ બંધાતી સજાતીય પુણ્ય-પ્રકૃત્તિમાં યથાપ્રવૃત્તિ-કરણ સમર્થ નથી. તે માટે તો અપૂર્વકરણ
થયા કરે છે. જ જોઇએ. “અપૂર્વ' એટલે સંસારમાં કદી નહિ અપૂર્વસ્થિતિબંધમાં - પૂર્વે અનાદિ જગાવેલ એવું કરણ. આ માટે આત્માનો જબરદસ્ત અનંતકાળમાં અશુભ કર્મોનો કદી નહિ કરેલો એવો જે આંતરિક ધર્મવીર્ષોલ્લાસ પ્રગટવો જોઈએ. જીવનમાં - અલ્પ સ્થિતિબંધ, તે અહીં કરે છે. ખરી વિશેષતા પણ ધર્મવીર્ષોલ્લાસ જગાવવાની છે, અહીં પ્રશ્ન થાય કે -, પણ પાપ વીર્ષોલ્લાસની નથી. એ તો અનંતા ભવો
પ્ર. - અપૂર્વકરણના શુભ અધ્યવસાય વખતે કરી. તેમ આત્માની અપૂર્વ ઉન્નતિ અને સુખ
શુભ કર્મનો બંધ તો હોઈ શકે, પણ અશુભ કર્મ પમાડનાર પણ ધર્મવીર્ષોલ્લાસ જ છે. માટે -
બંધાય જ કયાંથી, કે એની અલ્પ સ્થિતિનો બંધ શકય દેખાય ત્યાં અને ત્યારે શુભ વિચારવો રહે? આત્મવીર્ષોલ્લાસને, શુભઅધ્યવસાયોને શુભ ઉ0 - આનું સમાધાન એ છે કે પરાવર્તમાન પવિત્ર વલણ અને લાગણીઓને જગાવતા અને પ્રકૃતિઓ જેવી કે શાતા-અશાતા,ઊંચગોત્ર-નીચ વધારતા ચાલવું જોઈએ.
ગોત્ર, યશકર્મ -અપયશકર્મ...વગેરેમાંથી પ્રાયઃ
શભકર્મ બંધાય છે. અહીં “પ્રાયઃ” એટલા માટે કહ્યું કે ગુણશ્રેણિમાં પ્રતિસમય અસંખ્યગુણ ચઢતા ક્રમે કર્મ-દળિયાંની રચના કરવામાં આવે છે. સ્થિતિઘાત
૭ મી નરકમાં મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં સમ્યકત્વ પ્રાપક પામેલા, ને નહીં પામેલાં દળિયાંની આ વાત છે.
શુભભાવ હોય ત્યારે પણ ૭ મી નરક હોવાથી પરંતુ તે પ્રતિસમય અસંખ્યાતગુણ ઉપરમાંથી આવીને
તિર્યંચગતિ પ્રાયોગ્ય જ બાંધે, એટલે નીચ ગોત્રાદિ નીચે ઠલવાય છે. તેનું નામ ગુણશ્રેણિ છે. આનું
અશુભ બાંધે છે. માટે અહીં “પ્રાયઃ” કહ્યું. પરંતુ જે પરિણામ એ આવે છે કે હવે પ્રતિસમય અધિક અધિક
ધ્રુવબંધી પ્રકૃતિઓ છે તે, શુભ નિર્માણનામકર્મ આદિ પ્રમાણમાં કર્મ ભોગવાઈને ક્ષય પામી જાય છે.
કર્મ અને અશુભ જ્ઞાનાવરણાદી કર્મ, - તે તે ગુણઠાણા સ્થિતિધાતમાં ઉપરની લાંબી સ્થિતિનો હ્રાસ થયો
સુધી અવશ્ય બંધાય છે; પછી ભલે ત્યાં વિચારણા શુભ હતો, તો આમાં એ કર્મદળિયાં અધિક અધિક
પ્રવર્તતી હોય. છતાં આ શુભ અધ્યવસાયનો લાભ એ પ્રમાણમાં રચાઈને નાશ પામે છે. અપૂર્વકરણમાં
કે એ અશુભ પ્રકૃતિઓની કાળસ્થિતિ અલ્પ ને રસ સમય પર સમયે આત્માની વિશુદ્ધિ વધતી જતી
મંદ બંધાય. કેમકે એવો નિયમ છે કે, હોવાથી એવું બનવા પામે છે, ને પૂર્વ સમય કરતાં
રાગદ્વેષનો સંકલેશ જેમ વધારે, તેમ શુભ કે પછીના સમયમાં ઉદય માટે અસંખ્યગુણ કર્મદલિકની અશુભ કર્મની બંધાતી કાળ-સ્થિતિ મોટી હોય, શ્રેણિ રચાઈ જાય છે.
પણ અશુભ કર્મનો બંધાતો રસ તીવ્ર હોય, અને કમાણમાં પર્ય જમશી વાત .0 શભ કર્મનો બંધાતો રસ મંદ હોય. તે મુજબ જ. પરંતુ તે ગુણસંક્રમ પહેલા અપૂર્વકરણમાં એથી ઉલટું, જેમ એ સંલેશ ઓછો, એટલે કે અર્થાત્ સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિનાં અપૂર્વકરણમાં નથી થતો, વિશુદ્ધિ વધારે, તેમ કર્મની બંધાતી કાળ-સ્થિતિ નાની
For Private and Personal Use Only
