________________
મળ્યું છે. એથી તમારે મોઢે જ એવો કોઈ પ્રસંગ સંભળાવી કે, જેથી અમને નીડર વકતૃત્વની વધુ પ્રતીતિ થવા પામે
ટકોર કરવાની પળ સામેથી આવી હતી. એને ઝડપી લેતાં કવિએ કહ્યું: નહેરુજી ! મંત્રીસંમેલન હોત, તો જુદા જુદા દેશના વડાપ્રધાનોનાં નામ જાણવા અંગે હું પ્રશ્ન કરત, પણ આ તો કવિસંમેલન છે. એથી વિશ્વના વિખ્યાત કવિઓનાં નામ, કાવ્યના પ્રકાર વગેરે માહિતી જાણવા માંગું, તો મને સંતોષપ્રદ સમાધાન મળે ખરું? કમસે કમ એટલી અપેક્ષા તો હું રાખી શકું કે, કવિ સંમેલનનું અધ્યક્ષપદ આપ શોભાવવાના છો, એથી આટલી માહિતી તો અધ્યક્ષશ્રી પાસે હોવી જ જોઈએ.
વડાપ્રધાન જવાની શેહશરમમાં આવ્યા વિના નિરાલાજીએ પોતાની નીડરતાનો ચમકારો દર્શાવ્યો, આ ટકોરને અને કટાક્ષને સાનમાં સમજી જઈને સવળો અર્થ તારવતાં નહેરુજીએ હસતાં હસતાં જવાબ વાળ્યો: કવિ અને કાવ્યવિષયક તલસ્પર્શી આવી માહિતી આ સંમેલનમાં તમારા જેવા કવિશ્રેષ્ઠના મોઢે જાણવાનો ધન્ય અવસર આજે અમને સૌને મળશે, એનો આનંદ સૌના મુખ પર છવાઈ ગયો છે, જે તમે જોઈ શકો છો.
આ રીતે વાર્તાલાપ સમેટાયો. કવિના કથનનું હાર્દ સૌ સાનમાં સમજી ગયા હતા. નિરાલાજીનું નીડરત્વ આ વાર્તાલાપની પળોમાં સૂર્યની અદાથી ઝગારા મારતું પ્રકાશી ઊઠ્યું હતું, છતાં કોઈની આંખ એથી અંજાઈ ગઈ નહોતી. સૌના હોઠે હાસ્ય જ હિલોળા લઈ રહ્યું હતું, એ હિલોળે હિલોળે હડસેલાતા સૌ સંમેલનમાં પહોંચ્યા અને જયાં નિરાલાજીએ કાવ્ય અને કવિવિષયક માહિતીનો ધોધ અસ્મલિત વાણીમાં વહેતો કર્યો, ત્યારે નહેરુ સહિત સૌને એવી પ્રતીતિ થવા પામી કે, નિરાલાજીએ કરેલ ટકોર ખૂબ જ વાજબી હતી.
આવું નીડરત્વ આજે જોવા મળે ખરું ? આવા નીડરત્વને જીરવી જનારું નહેરુ જેવું વ્યક્તિત્વ પણ આજે સુલભ ખરું ?
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
