________________
અસમર્થ હતી. મહા મુસીબતે ખાળી રાખેલા અશ્રુપ્રવાહને હવે નામદેવ ડાકૂ પણ ઝાલી ન શક્યો. એ પણ ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડ્યો. વાતાવરણ વેદનામય બની ઉડ્યું. દિવાલો દર્દ અનુભવી રહી. પવન જાણે થંભી ગયો.
કેડે ભરાવેલી કટાર નોંધારી એ નારીના હાથમાં આપતા નામદેવે કહ્યું : માડી ! લે, આ તલવાર અને આ અનાડી પર ચલાવ! તારી લીલીછમ વાડીને લૂંટનારો એ હત્યારો અને એ રાક્ષસ હું પોતે જ છું હવે મને જીવવાનો જરાય અધિકાર નથી. મને મારીશ. તો તને પુણ્ય બંધાશે અને જીવતો રાખીશ, તો પાપનું કલંક તારા કપાળે ચોંટશે ! લે, ચલાવ તલવાર હવે ન લગાડ વાર ! માડી ! હું અનાડી ! મેં જ તારી વાડી ઉજાડી !!
વેરની વસૂલાતનું ઝનૂન સેવતી એ નોંધારી-નારી પણ ભારતની સંસ્કૃતિના ધાવણ પીને ઉછરેલી હતી. નામદેવ ડાકૂને આંખ સામે મોતની ભીખ માગતો જોઈને એને થયું : શત્રુને ક્ષમા આપવી, એ જ વેર-વસુલાતની વીરતાભરી-વાટ છે. તલવાર ચલાવવાથી શત્રુ મરે છે, પણ શત્રુતા તો વધુ ઘેરી બને છે, જ્યારે તલવાર મ્યાન કરવાથી શત્રુ જ મિત્ર બની જાય છે ! આંખમાંથી વહેતી આંસુધાર વધુ ઘેરી બની. એ નારી નારાયણી બનીને બોલી ઉઠી :
“નામદેવ ! તેં મને “માડી' તરીકે સંબોધી, એટલે તો તું મારો બેટો' બની ગયો. માડી કદી બેટા પર તલવાર ચલાવે ખરી ? પરભવના કોઈ પાપ મને રંડાપો અપાવી ગયા હશે, હવે કોઈને નપુત્રિયા બનાવીને, એ પાપને વધુ પ્રબળ શાને બનાવવું? મારી તને ક્ષમા છે. તારા જેવા નામચીન ડાકૂને શીખ દેવોનો મારો અધિકાર નથી, છતાં તે મને માતા માની છે, એટલે કહેવાઈ જાય છે કે, બેટા ! હત્યાની આ હોળી બુઝાવી દઈને, હવે દયાની દિવાળી પેટાવજે. આ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫ -
~~ ૪૧
ધાર : ભાગ-૫ -
