________________
-ને વળતી જ પળે ભૂત જેવી એક ભયાનકતાએ દેખી દીધી. પહાડ જેવું પ્રચંડ એનું શરીર હતું. બિહામણો એનો વાન હતો. રડતું બાળક છાનું રહી જાય, એવો ઘોર એનો દેદાર હતો. એનું નામ હતું : મીર ઘડુલો ! માંડુગઢનો એ હાકેમ હતો અને અજમેરના સૂબા મલ્લુખા સાથે એ મૈત્રીના સંબંધે સંકળાયેલો હતો. એને જોઈને જ ઘણાના છક્કા છૂટી જતા. ઘડુલો ભીતિથી પ્રીતિ કરવામાં માનતો હતો. એથી એણે સ્ત્રીવૃંદને ડરાવવા કહ્યું :
‘ચસકવા જશો, તો ચગદાઈ જશો, એવો આ ઘેરો છે. માટે એક હરફ પણ કાઢ્યા વિના અમને વશ થઈ જવામાં જ ડહાપણ છે. વશ થઈ જશો, તો અમારી ‘બીબી’ બનવાનું બડભાગ્ય પામશો અને આવેશ કરશો, તો ‘બંદી’ તરીકોનો બહિષ્કાર ખમવા તૈયાર રહેવું પડશે. માટે હિન્દુ-મુસ્લિમની લાંબી ગણતરી કર્યા વિના પ્રેમની પટ્ટીથી અજમે૨ના સૂબાઓના સૌંદર્યને માપવાની દીર્ઘ-દ્રષ્ટિ નહિ દોડાવો, તો મોતની મહેમાનગીરી માણવાનો અંજામ વેઠવો પડશે ! લક્ષ્મી ચાંલ્લો કરવા આવે, ત્યારે મોં ધોવા જવાનું ન હોય !'
સ્ત્રીઓ દેહથી ભલે અબળા હતી, પણ સિંહનું સામર્થ્ય એમના મનને વરેલું હતું. એઓ સમસ્વરે બોલી ઉઠી : આવી વિવેક વિનાની વાતો બોલતા શરમાતા નથી ! અમારા પિતાઓનું પરાક્રમ કંઈ પાણી ભરવા ગયું નથી અને અમારા ભાઈઓએ કંઈ બંગડીઓ નથી પહેરી ! અમને બીબી બનાવવાના સ્વપ્નનાં સેવતા તમે પોતે જ બંદી થઈને રહેશો. તમને ખબર નથી કે. આ તો મારવાડની મર્દ ભૂમિ છે અને જાણી જાણીને ઝેરને પી જનારા જવાંમર્દી અહીં ધર્મ-રક્ષા માટે યા હોમ કરીને સંગ્રામના સિંહને જગાડવા સદા સજ્જ જ રહેતા હોય છે !
સૂબો, મલ્લુખા અને મીર ઘડુલો સ્ત્રીઓના હૈયે વસતી આ હિંમતને જોઈ જ રહ્યા. પળ લાખેણી જતી હતી. સૂબાએ આજ્ઞા કરી ઃ
ક
સંસ્કૃતિની રસધાર ઃ ભાગ-૫
૧૧૩
