________________
હાંકનારા ખેડૂતો તરફથી હતાશા જ સાંપડી. બધાંએ પટેલને એવી જ સલાહ આપી કે, નજીવા લોભ ખાતર આવા માવતર જેવા ધણીને છોડી દેવાની ભૂલ ન જ કરાય. માટે નિર્ણય માંડી વાળો, પટેલ!
વણિક હોત તો વાર્યા પાછા ન વળેલા પટેલ હાર્યા પાછા વળી જાત, પણ આ પટેલ તો એવા હાર્યો જુગારી હતા કે, હવે તો જે વટને ખાતર પણ પીછેહઠ ન કરતાં બમણું રમવાનું અવિચારી સાહસ ખેડ્યા વિના ન રહે. ઘણા ઘણાના નકાર વચ્ચે પણ પટેલ થોડા જ દિવસો બાદ રાજ્યત્યાગ કરવાના નિર્ણયને અમલમાં મૂકવાનું નિરધારીને ગોંડલનરેશ સમક્ષ ખડા થઈ ગયા. પટેલને હાજર થયેલા જોઈને નરેશે પ્રશ્ન કર્યો : પુનર્વિચારણા કરીને રાજ્ય-ત્યાગ ન કરવાનું નક્કી કરીને જ આવ્યા છો ને ?
ગાંગજી પટેલે કહ્યું : બાપુ ! આપને એવું વચન આપ્યું હતું કે, જતાં પૂર્વે મળવા આવીશ. એ વચન પાળવા જ આવ્યો છું. ફરમાવો, આપ જે કહેશો, એ શિરોધાર્ય કરીશ, બાકી ગોંડલ સાથેનાં અન્નજળ હવે પૂરાં થયાં લાગે છે, એથી જામનગર રાજ્યમાં જવાનો નિર્ણય અફર જ છે, આટલું પણ જણાવ્યા વિના ચાલે એમ નથી.
પટેલના નિર્ણયની નક્કરતા લોઢા જેવી જણાવા છતાં નરેશને વિશ્વાસ હતો કે, પોતે એ લોઢાને લાલચોળ બનાવીને ધાયો ઘાટ અપાવવામાં જરૂર સફળ થશે. એથી વર્ષો સુધી સાગર સમા પેટમાં છુપાવી રાખેલી એક ગુપ્ત વાતને ખુલ્લી કરવા માટે યોગ્ય ભૂમિકા રચવાના ઈરાદાથી એમણે પૂછ્યું :
પટેલ ! એક વાતનો જવાબ વાળશો કે, આ રાજ્યમાં કોઈને રાજની ચોરી કરવાનો વિચાર આવે, એ ચોરી કરવા તૈયાર થાય, ચોરીમાં એ પકડાઈ જાય, એવી તક ઊભી થાય અને છતાં રાજ્ય ઉદારતા દાખવીને એને પકડે નહિ, આવું બની શકે ખરું? સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫ — — —
૨૭
