________________
સત્રસાલના હૈયામાં રહેલો સંસ્કૃતિ-પ્રેમ એમને જપીનેભેસવા દે, એમ ન હતો, એમને એમ લાગતું હતું કે, રાણા પ્રતાપના વંશની અણદાગ આબરૂને મેં ધૂળમાં મેળવી છે. મને હવે જીવવાનો જરાય અધિકાર નથી અને એ જ પળે પેટે ઝૂલનારી તલવારને એમણે પોતાના ગળે ફેરવી દઈને જાણે પાપનું પ્રાયશ્ચિત કર્યું. જોનારને એમ લાગ્યું કે, ખરેખર તો આઘાત-જનક આ પ્રસંગની વેદનાએ જ સત્રસાલજીને વીરમૃત્યુ અપાવ્યું છે. આ તલવાર તો એમાં નાનું નિમિત્ત જ બની છે ! આમ, સત્રસાલનો જીવલડો એ દિ જતો રહ્યો ! પણ રજપૂતાઈનો રંગલડો તો રહી ગયો !
પણની રક્ષા ખાતર પ્રાણનો ત્યાગ કરનાર આ રજપૂતની બલિદાન કથા જેણે સાંભળી, એનું દિલ વ્યથા અનુભવી ઉઠ્યું. આ ખબર મળતાં જ રૂપસુંદરીના વલોવાતા હૈયા પર વેદનાની વીજ ખાબકી ગઈ ! અહમદશાહ પણ મનોમન બોલી ઉઠ્યા કે, આવી રજપૂતાઈ મેં જોઈ નહોતી. સત્રસાલજી જીવતા જીવતા તો રજપૂતાઈની શાન માન વધારતા જ રહ્યા, પણ મરતા-મરતાય એઓ એમાં ચાર ચાર ચાંદ લગાડતા ગયા !
૯૮ --~
~~~~
~~~ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
