________________
રહી શકીએ કે, જોગીદાસ! પહેલાં તો તું ખરેખર જોગીદાસે જ હતો, પછી જ તું બહારવટિયો હતો.
કહેવાય છે કે, જોગીદાસની કાયા એવી કામણગારી હતી કે, એનું બહારવટું ભૂલી જઈને ભલભલી સ્ત્રીઓ એને ભરથાર બનાવવાની ઝંખનામાં ઝૂર્યા કરતી અને એની સાથે એકાંતમાં મળવાના મનસૂબા સેવ્યા કરતી. પણ જોગીદાસ સતત સાગરીતોથી જ ઘેરાયેલો રહેતો, એથી આવા મનસૂબા મનસૂબા જ રહેતા. જોગીદાસને વરવાનો મનસૂબો ધરાવતી આવી જ એક સ્ત્રીને ઘણી ઘણી અને ઘણા દિવસોની મથામણ બાદ એક રાતે પોતાનો મનસૂબો સફળ થાય, એવી આશા બંધાઈ. દિવસોથી એ સ્ત્રી જોગીદાસના રાત્રિ રહેઠાણ અંગેની વિગતો મેળવતી જ રહેતી હતી, એમાં એક દિ' એને એવી માહિતી જાણવા મળી કે, અમુક દિવસે સાગરીતોની છાવણીથી દૂર જોગીદાસ એકલો જ સ્વતંત્ર રાવટીમાં રાત્રિ-રોકાણ કરનાર હતો.
બરાબર આ તક સાધી લઈને એ સ્ત્રી જ્યાં જોગીદાસની રાવટી તરફ જવા નીકળી, ત્યારે મધરાત થવા આવી હતી. મધરાતની આ પળોમાં જોગીદાસ ખુમાણની આંખમાંથી નિદ્રા વેરણછેરણ થઈ ચૂકી હોવાથી પથારીમાં પડ્યો પડ્યો જોગીદાસ પડખાં ફેરવી રહ્યો હતો. જાતજાત અને ભાતભાતના વિચારો એના મનમાં ઘમસાણ મચાવી રહ્યા હતા. એથી એ ઊંઘવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યો હતો, પણ આંખ મટકું મારવા તૈયાર ન હતી. ત્યાં તો નીરવ રાતને ચીરતો એક મધુર ધ્વનિ એના કાનમાં અથડાયોઃ જોગીદાસ જાગો છો?
ધ્વનિમાંથી છલકાતી મધુરતા પરથી જોગીદાસે નક્કી કરી નાખ્યું કે, કોઈ સ્ત્રી મને મળવા માંગતી લાગે છે. એનો જ આ ધ્વનિ છે. એથી જોગીદાસ એકદમ સાબદો બની ગયો. આ રીતે મધરાતે કોઈ સ્ત્રીનો પ્રવેશ, એના સદાચારથી સિંચિત એના મનને અકારો લાગતો હતો. એણે રાડ પાડી કે, મારી છાવણીમાં આ રીતે કોઈ સ્ત્રીના પ્રવેશને હું ચલાવી લેવા માંગતો નથી. મને ઝબ્બે કરવા કોઈ ડાકુ પ્રવેશવા માંગતો હોય, તો એના પ્રવેશને હું હજી ચલાવી લઉં, પણ આ રીતે કોઈ સ્ત્રીના ૧૦
– સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
