________________
જુવે છે કે, ભક્તમાં નરસૈયાનો વંશ-અંશ અવતરિત છે કે નહિ ? હું નરસૈયો નથી, પણ નરસૈયાનો અંશ-વંશ તો હું જરૂર ધરાવું છું ને ? એથી મને વિશ્વાસ છે કે, આ ભોળોનાથ મારી ભીડ ભાંગ્યા વિના નહિ જ રહે. એને મન ભક્તની ભીડ ભાંગવી, એ જ મહત્ત્વની વાત છે. એ ભીજ સાતસો રૂપિયાની હોય, એટલે નાની ગણાય, આ ગણિત તો તમારું છે, સોમનાથનું તો આ ગણિત નથી, નથી ને નથી જ !
ભૂદેવજીએ જે જાતના વિશ્વાસના ધનુષ્ય-ટંકાર સાથે આ શ્રદ્ધાબોલ વ્યક્ત કર્યા, એનો રણકાર સાંભળીને વાજસુરને એમ થઈ ગયું કે, આ ભૂદેવજી જીવ સાટે પ્રતિજ્ઞાનું પાલન કર્યા વિના નહિ જ રહે, એથી આવા ભક્તની ભીડ ભાંગવી, એ રાજવી તરીકે પોતાની જ પ્રથમ ફરજ ગણાય, એવો આત્માનો અવાજ કર્તવ્ય અદા કરવા વાજસુરને પ્રેરિત કરી રહ્યો, વળી એમને એમ લાગ્યું કે, આ ભૂદેવજીની આશા-નિરાશામાં પલટાય અને એ નિરાશામાંથી નિસાસા નીકળે, તો એ મારા માટે સારું પણ ન કહેવાય અને સોમનાથને જે રીતને સુપ્રસિદ્ધિ અને સિદ્ધિ વરી છે, એના માટેય એ સારું ન જ ગણાય. એથી એમણે ભૂદેવજીને કહ્યું :
‘ભૂદેવજી ! આવી ભીડ ભાંગવાનો લાભ મને આપશો, તો હું આપનો વધુ ઉપકૃત બનીશ. આપ એમ જ માનજો કે, ભોળોનાથ મને હાથ બનાવીને તમને સાથ આપવાની પ્રસન્નતા દાખવી રહ્યો છે. લો, રોકડા હજાર રૂપિયા.’
આટલું કહીને વાજસુર ખાચરે ગાંઠે બાંધેલી વાંસળીમાંથી ખણ ખણ કરતા હજાર રૂપિયાની ઢગલી ભૂદેવ સમક્ષ ખડી કરી દીધી. વાજસુર ઉદાર બનીને વરસી રહ્યા હતા, પણ એથી કંઈ ભૂદેવ પોતાની જરૂરિયાતને વધુ વિસ્તૃત બનાવે, એવા લોભમાં તણાઈ જાય, એ શક્ય ન હતું. બ્રાહ્મણે કહ્યું : આવી ઉદારતા બદલ તો આપનો આભાર ! પરંતુ મારી આવશ્યકતા સાતસો રૂપિયાની જ છે. એથી હું હજાર રૂપિયા ગ્રહણ કરું, તો મારી નૈતિકતા ખંડિત થયા વિના ન જ રહે. સાતસોની
સંસ્કૃતિની રસધાર ઃ ભાગ-૫
૩૪
