________________
દેખાવા માંડ્યા. પણ ભીમસિંહજીના શૌર્ય અને સમર્પણ પર પ્રજાને પૂરેપૂરો વિશ્વાસ હતો, એથી અષાઢ સુદ-૧૨ની સવાર થતાની સાથે જ આસપાસથી યાત્રિકોના ટોળેટોળાં યાત્રા કાજે ઉમટવા માંડ્યા. મધ્યાહ્ન થતા સુધીમાં ઓગડથી થોડે દૂરના મેદાનમાં માનવોનો એક મહાસાગર ઘૂઘવાટ રેલાવવા માંડ્યો.
માનવોની એ ભરતી પ્રચંડ હતી, પણ ઓગડના બંધ રખાયેલા પ્રવેશ દ્વારા આગળ ઉભેલો એ કાળો કાયદો કોઈનેય અંદર પ્રવેશવા દેતો નહોતો, એના એક હાથમાં બંદૂક હતી. બીજા હાથમાં તાતી તલવાર હતી અને મોઢામાં જવાળામુખી હતો. એ કાયદાનો કાળો પોકાર એક જ હતો :
કંપની સરકારે ઓગડની યાત્રાબંધી ઢોલ પીટી-પીટીને જાહેર કરી છે, છતાં આમ ટોળેટોળાં હાલ્યા આવ્યા છો ! એથી લાગે છે, તમે બધા બહેરાં છો. સીધી રીતે પાછા ફરી જાવ એમાં જ મજા છે. નહિ તો તમારી બહેરાશને દૂર કરવા અમારી બંદૂકો બાર કરતા જરાય અચકાશે નહિ ?”
યાત્રિકો સમસમી ઉઠીને કંપની સરકાર સામે મનોમન સંઘર્ષ તો ખેલી જ રહ્યા હતા, એમને વિશ્વાસ હતો કે, સમય થયો છે, ભીમસિંહજી હવે આવવા જ જોઈએ ! થોડીવારમાં પાછલી દિશામાં હોહા મચી ગઈ. એક ગોરા સિપાઈ અને ભીમસિંહજીની વચ્ચે ઝરી રહેલી ચકમકના એ ચમકારા હતા કંપની સરકારે નીમેલો એક મુખ્ય સિપાઈ ભીમસિંહજીના બઈ-કળને તો ક્યાંથી પીછાણી શકે? એથી ઘોડે ચડીને ઓગડની યાત્રા માટે જતા ભીમસિંહજીને એણે અટકાવ્યા હતા અને એમાંથી ચકમક ઝરી રહી હતી.
અંગ્રેજ સિપાઈએ ઠાઠમાઠ સાથે આવતા ભીમસિંહજીને રોકડું પરખાવ્યું: કંપની સરકારનો આદેશ સાંભળવા ન મળ્યો હતો, તો કાન
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫ ——
૧૦૫
