________________
હવે જોધપુરનાં તાબામાં સુરક્ષિત હતી. છતાં આટલેથી વેર વસૂલ્યાનો સંતોષ અનુભવે, એવું તો ખુન્નસ નહોતું. એથી એમણે અજમેરની સેનામાં રહેલી મુસ્લિમ સુંદરીઓને કેદ કરવાની આજ્ઞા ફરમાવી.
મુસ્લિમ સુંદરીઓને દેખો ત્યાંથી પકડોનું ફરમાન છૂટતા જ કેટલીય સ્ત્રીઓ જોધપુરની પક્કડમાં ભીંસાઈ ગઈ. જોધાણાના સતના સ્નેહી ઘણાખરા યોદ્ધાઓને આઘાત એવો પ્રત્યાઘાત પાડવાની આ વૃત્તિ ન ગમી. પણ અત્યારે ડહાપણ ડોળવામાં મજા જેવું ન જણાતા, એમણે આ અયોગ્ય પગલાના સમાચારથી મૃત્યુ-બિછાને પોઢેલા રાજ સાતલજીને વાકેફ બનાવ્યા, સતના સંગ્રામને વિજયી બનાવ્યાનો રાવ સાતલજીનો આનંદ. આ સમાચારથી ઉડી ગયો. એમને થયું : મારું મોત બગડી જશે કે શું ? પ્લેછોની સામે પ્લેખ જેવા થવામાં આપણી કીર્તિ શી ?
ગઢ આવ્યો, પણ સિંહ ગયો, જેવો ઘાટ આ યુદ્ધમાં ઘડાયો હતો. યુદ્ધ ભલે જીતાયું હતું. પણ યુદ્ધ-નેતા રાવ સાતલજીનો ઘાથી ઘેરાઈ ગયેલો દેહ હવે ઝાઝા સમય સુધી મૃત્યુનો મુકાબલો લઈ શકે એમ નહતો. એમની ગંભીર સ્થિતિના સમાચાર સાંભળીને, એમના ભાઈઓ સંગ્રામભૂમિને છોડીને એ મૃત્ય-શૈયા આગળ આવી ઉભા. વડીલ બંધુના મોં પર છવાયેલો વિષાદ જોઈને એમણે કહ્યું :
“વહાલા વડીલ બંધુ ! આપને માટે તો વીરની અદાથી વિદાય લેવાની પળ હવે બહુ દૂર નથી, ત્યારે આપના મોં પર આનંદ હોવો જોઈએ. જીવન આપ જીવી જાણ્યા છો, એથી મૃત્યુ આપના માટે મહોત્સવ સમુ મંગલ છે ! પછી આવી ગમગીની અને આવી ગંભીરતા આપના ચહેરા માટે યોગ્ય ન ગણાય !”
રાવ સાતલજીના જર્જરિત-દેહમાંથી ચોમાસામાં નળિયા ચુવે, એ રીતે લોહી ટપકી કહ્યું હતું. છતાં બહાદુરી પૂર્વક બેઠા થઈને, મનની મૂંઝવણ રજૂ કરતા એમણે કહ્યું : ભાઈઓ ! એક સમાચાર એવા ૧૧૮ -
- સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
