________________
પત્ર દિલ્હી પહોંચ્યો, અકબર આનંદી ઉઠ્યો. સોહામણી સ્વપ્નસૃષ્ટિના સર્જનમાં ગુમભાન બની ગયેલા અકબરને ત્યારે જ ખબર પડી કે, એક દિવસ પૂર્ણ થઈ ગયો ! જ્યારે રૂપમૂર્તિનો કોયલકંઠ કૂજન કરી ઉઠ્યો :
જહાંપનાહ ! સેવામાં સમર્પિત છું. આ નાચીજ- નારીને યાદ કર્યા બદલ અનુભવેલો આનંદ આજે ચરણ-ચાકરીની પળે અવધિ વિનાનો બન્યો છે !
આમ્ર-લતા પર બેસીને કૂંજન કરતી કોયલને ભૂલાવી દેતી રૂપમૂર્તિને નજરોનજર નિહાળ્યા પછી અકબરને લાગ્યું કે, રૂપમૂર્તિ ખરેખર રૂપની જ મૂર્તિ છે ! રૂપમાં રતિ શી, ગતિમાં હંસી શી અને આકૃતિમાં અપ્સરા શી આ રૂપજ્યોતિ સાચે જ મારાં અંતઃપુરને અજવાળી જશે !
વાસનાના વિચારમાં અકબરનો દિવસ પૂર્ણ થયો, જ્યારે ઉપાસનાની વૃત્તિમાં રૂપમૂર્તિનો દિવસ વીતી ગયો. રાત-રાણીના રુમઝુમ નાદની મધુરતાને મહાત કરતો પાયલ-નાદ પ્રસરાવતી રૂપમૂર્તિએ
જ્યારે શાહી અંતઃપુરમાં પગ મૂક્યો, ત્યારે એને સ્તકારવા ખુદ દિલ્હીશ્વર ખડો હતો. વાસનાભર્યા વાયુમંડળને કોઈ જુદો જ વળાંક આપવા રૂપમૂર્તિએ એક નવી જ વાત છેડી : જહાંપનાહ ! આપણાં મિલનનો પ્રારંભ થોડાંક વાર્તાવિનોદથી થાય, એવી મારી ઈચ્છા છે. હું થોડાંક પ્રશ્ન પૂછવા માગુ છું. આપની આજ્ઞા હોય, તો....
આજ્ઞાની પ્રતીક્ષાનો અંત આણવા અકબરે કહ્યું :
અહીં એવું અભેદ્ય એકાંત છે કે, દિલના દ્વાર ખોલીને જે પૂછવું હોય, એ પૂછી શકાય છે ! રૂપની ઓ મૂર્તિ ! જે પૂછવું હોય એ પૂછી લે ! તારી ચાલમાં પાયલનો નાદ છે, તો બોલમાં વણાનું માધુર્ય છે !'
રૂપમૂર્તિએ સંસ્કૃતિ-સુરક્ષાની ભૂમિકા તૈયાર કરતા પૂછ્યું : શાહ! મારે એ જાણવું છે કે, એઠવાડમાં આનંદ માણનારા આ દુનિયામાં કેટલા હશે ?
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
