________________
કેવા એ રાજા ! કેવી એ પ્રજા !
પ્રજાના સુખે સુખી અને દુઃખે દુઃખી થનારા રાજવીઓનાં દર્શન આજે જયારે સ્વપ્નય સુલભ નથી રહ્યાં, ત્યારે હજી નજીકના જ ભૂતકાળમાં થઈ ગયેલા આવા રાજવીઓને અહોભાવપૂર્વક યાદ કરી કરીને જ સંતોષ માણવો રહ્યો અને આવા રાજવીઓ જે ભૂમિ પર થઈ ગયા, એ ભૂમિનાં સંતાન બનવાનાં ભાગ્ય બદલ ગર્વ જ અનુભવવો રહ્યો.
પ્રજાનું સુખ જેને સુખી સુખી બનાવી દે અને પ્રજાનું દુઃખ જેને દુઃખી દુઃખી બનાવી દે, એવા રાજવી તરીકે જસદણના વાજસુર ખાચરની નામના-કામનાનો સૂરજ જ્યારે ઝગારા મારતો રાત-દિન તપતો હતો, એ સમયની આ એક ઘટના છે. સોરઠ દેશનાં બે પ્રસિદ્ધ તીર્થો સિદ્ધાચલપાલિતાણા અને સોમનાથ-પાટણ એવા પ્રચંડ પ્રભાવવંતા હતાં કે, સિદ્ધાચલના પ્રભાવે જૈન ધર્મની, તો સોમનાથના પ્રતાપે હિન્દુ-સંસ્કૃતિની જયપતાકા દિગદિગંતમાં લહેરાતી રહેતી હતી. સોમનાથ-પાટણ ત્યારે જસદણ રાજયની હકૂમતમાં આવતું હતું. વળી વાજસુર ખાચર સોમનાથના ભક્ત હતા, એથી અવારનવાર તેઓ સોમનાથનાં દર્શને જતા. પોતે રાજુવી. હોવા છતાં સોમનાથના સેવક તરીકે પોતાને સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫ -
-~~ - ~ ૩૧
