________________
બેસત ! શું અશ્વો છે ? શું ગજરત્નો છે ? જે દેશ-પરદેશના શું કરિયાવરો છે? લક્ષ્મી તો ગમે ત્યાંથી મેળવાય ! શું લૂંટ ને શું લોહી ? આવું બધું જોવા બેસીએ, તો નિર્ધન જ રહેવું પડે !
લૂંટની એ લોહિયાળ લક્ષ્મીને, પોતાની પૂંઠે વેંઢારીને ક્ષેમરાજ પાટણ આવ્યો. એના દિલમાં વિશ્વાસ હતો કે, આ લક્ષ્મી જોતાં જ બાપુજીના આનંદનો પાર નહિ રહે ! લક્ષ્મીની કલ્પના જ જ્યાં નેકી ને ઈમાનને ગળે ટૂંપો દઈ દે છે, ત્યાં એના સાક્ષાત-દર્શન તો શું ન કરે ! આ લક્ષ્મી જોઈને પિતાજી જરૂર આપણો વાંસો થાબડશે !
ક્ષેમરાજના અંતરમાં આશા હતી. પણ આ વિષયમાં એ ભીંત ભૂલ્યો હતો. પોતાના પિતાને એ હજી ઓળખી શક્યો જ નહોતો. લૂંટની એ લક્ષ્મીને યોગરાજને ચરણે સમર્પિત કરીને ક્ષેમરાજ બોલ્યો :
“પિતાજી ! આપણો રાજભંડાર હવે અખૂટ બન્યો રહેશે. આપ જેના માટે ના પાડતા હતા, એ લૂંટની જ આ લક્ષ્મી છે. જૂઓ, તો ખરા ! કેટકેટલી સમૃદ્ધિ આપના ચરણોમાં છે !”
યોગરાજે આંખો મીંચી દીધી. લૂંટની આ લોહિયાળ-લક્ષ્મીનું દર્શન પણ એમને ખપતું ન હતું. એમણે પોતાના કાને આંગળી મૂકી દીધી. લોહી નીંગળતી એ લક્ષ્મીના સ્તુતિ-લલકારને સાંભળવા પણ એ તૈયાર ન હતા. ને એક લાંબો નિસાસો નાંખીને મનોમન એ બોલ્યા :
“હાય ! પુત્રોના કાજળ-કાળાં આ પાપનું પ્રાયશ્ચિત પિતા તરીકે મારે કરવું જ રહ્યું ! લૂંટની આ લોહિયાળ-લક્ષ્મીનાં પ્રાયશ્ચિત તરીકે અગ્નિસ્નાન કરીનેય મારે જગતને નેકી અને નીતિના પાઠ પઢાવવાં જ જોઈએ ! આદર્શની આ મશાલને લોહી રેડીનેય જલતી રાખવાની ને ઘૂમતી રાખવાની ફરજનો કડવો ઘૂંટડો હું હસતે મોઢે નહિ પી જાઉં, તો કાલનું ગુજરાત લૂંટ-લોહીને ઘાડપાડુઓનો અખાડો બની રહેશે !' ૪૮
~~~~~ ~ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
