________________
લોહીનું છેલ્લું બુંદ હશે, ત્યાં સુધી અડીખમ ખડો રહીશ! મારા મડદાને શરણાગતિ સ્વીકારવી હોય, તો એ જાણે ! પણ હું તો નહિ જ નમું !
દિવસોને વીતતા વાર શી ! સાતમા દિવસે સભા હકડેઠઠ ઉભરાઈ ઉઠી. કવિ ગંગની નેકટેકમાં શ્રદ્ધા ધરાવનાર વર્ગની જેમ એમના હિન્દુત્વને હળદરિયું લેખવાની ભૂલમાં રાચતો એક મોટો વર્ગ પણ એમાં જોડાયો હતો. સહુની નજર કવિ ગંગ તરફ હતી. ત્યાં તો બાદશાહે વાર્તારંભ કર્યો :
કવિરાજ ! સાત સાત દિવસના સમય બાદ થયેલી પાદ પૂર્તિ કેટલી બધી પ્રતિભા-સભર હશે? એની કલ્પના પણ સભા કરી શકતી નથી. “આશ કરો અકબર કી' નું પૂર્વ પદ આપ સંભળાવશો, પછી જ જનતાની પ્રતીક્ષા પૂર્ણ થશે.”
બાદશાહ અકબરનું અભિવાદન કરીને કવિ ગંગ પર્વતની જેમ અણનમ ઉભા રહ્યો, ત્યારે સભામાં મધરાત જેવી શાંતિ છવાઈ ગઈ. જીવન મરણની દરકાર કર્યા વિના નેક-ટેકને જ મહાન લેખતી કવિવાણી વળતી જ પળે ગુંજી રહી :
જિસ કો હરિ પે વિશ્વાસ નહિ, સો હી આશ કરો અકબર કી !'
જેને ભગવાન પર ભરોસો ન હોય, એ જ અકબરની આશા કરે ! આવો પડઘો જગવતી વાણીનો ટંકાર કરીને, પોતે એક જાગતા સિંહની કેસરા સાથે અડપલું કર્યું હતું, એનો કવિ ગંગને પૂરેપૂરો ખ્યાલ હતો.
જિસ કો હરિ પે વિશ્વાસ નહીં, સો હી આશ કરો અકબર કી' આ ધ્વનિના પ્રતિધ્વનિ રૂપે સહુ મોતનાં ભણકારા સાંભળી રહ્યા. સભામાં સન્નાટો હતો, તો સમ્રાટના મગજમાં વિફરેલી વાઘણ જેવું ખુન્નસ ઉછળી રહ્યું હતું. એમણે કવિ ગંગને લલકારતા કહ્યું:
રે કવિ ! પાગલ તો નથી થઈ ગયો ને ? દારૂના ઘેનમાં મદહોશ બનીને બકવાટ કરતા દારૂડિયા જેવી એલફેલ વાણી બોલતા પહેલાં એટલું વિચારી લે કે, તું દિલ્હીશ્વરના દરબારમાં ખડો છે.” સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫ –
