________________
બીજી બધી પ્રવૃત્તિ પ્રારંભીશ. એવું ધ્યાન કે, ત્યારે નશ્વમાં બધા જ નાચ-નખરા ભૂલાઈ જાય, ફક્ત એક ઈશ્વર જ આંખ અને અંતર સામે વ્યાપેલા જણાય !
નામદેવ માની અંતરેચ્છા સાંભળીને રાજીરાજી થઈ ગયો. એને થયુંઆ વાતને અમલી બનાવતા બનાવતા જતા પોતાની વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિને
ક્યાં કંઈ આંચ આવે એમ છે? હસતે હૈયે એણે કહ્યું : માતાજી ! થાવ રાજી ! પ્રાતની બાજી લગાવીનેય હું આ ટેકને સાજી રાખીશ ! આપે આંકેલી આ મર્યાદાની મહત્તાને, ગમે તેવી તારાજી વહોરીનેય હું અખંડ રાખીશ ! આપનો આ પાજીપુત્ર આ એક નાનીશી પ્રતિજ્ઞાની પાળ આંકીનેય માતાજીની મહેરબાની મેળવી શકશે, એનો એને આનંદ છે.
માતૃ-મન મહોરી ઉઠ્યું. એને થયું : મારા બેટાની કાળી કાળી વર્તન-વાદળીને પ્રતીજ્ઞાની આ પ્રકાશભરી કોર કોક દહાડો ઉજળી બનાવી જાય, તો કેવું સારું ? એણે અંતરથી આશીર્વાદ આપ્યા : જા, બેટા, તારો પ્રતિજ્ઞા-પથનો પ્રવાસ કુશળ નીવોડો !
નામદેવ ગમે તેવો ડાકૂ હોવા છતાં અંતે તો સંસ્કૃતિની ધરતી પર પેદા થયેલો માનવ હતો. બીજા જ દિવસથી એણે પ્રતિજ્ઞાના પંથ પર પ્રવાસ પ્રારંભી દીધો. પથારીમાંથી ઉઠીને એ સીધો પોતાના ઈષ્ટ ઈશ્વરના મંદિરે જતો. અંતરની એકાગ્રતા અંગે આતમની સાથે એકરાર થતો, એ પછી જ એનું ધ્યાન પૂરું થતું. મંદિરના પગથિયા ઉતરી ગયા પછી તો જાણે એ ક્યારેય ભગવાનનો ભક્ત હતો જ નહિ ! એવી પ્રતીતિ કરાવતા પાપપંથે એ પવન-વેગે દોડી જતો. એનો ધૂતવાનો ધંધો જ એવો હતો કે, જ્યાં લૂંટફાટ અને લોહી-લડાઈ વિનાનો કોઈ દિવસ ભાગ્યે જ જાય ! દિવસો સુધી આ પ્રતિજ્ઞા અખંડ રહી.
પ્રતિજ્ઞાનો આ પંથ એક દહાડો એકાએક પરીક્ષાનો પંથ બની ગયો. પોતાના નામ-કામથી આજુબાજુના સમગ્ર પ્રદેશમાં ભય, ફફડાટ,
૩૮
—
—
— સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
