________________
વિક્રમસિંહ! કથનીથી પાણાને પાણી બનાવતો અને કરણીથી વજનેય વિદારતો એ રાજા એક દહાડો શૂળ રોગનો ભોગ બન્યો. એની આંખમાં શૂળ ઉપડી. પાણી વિના તરફડતી માછલીની જેમ મખમલની શૈયામાં રાજા તરફડી રહ્યો વેદના આંખમાં ઉભરાતી હતી, પણ એની તીવ્ર અરસ અંગે અંગ અનુભવી રહ્યાં હતાં. ભાતભાતના ભોગ અનુભવતો રાજા વાતવાતમાં રોગી બને, પછી અને સેવામાં સજ્જ રહેનારા વૈદ્ય-હકીમોની વણઝાર થોડી જ અટકે ! રાજ સેવામાં દિનરાત વૈદ્યોની વણઝાર ચાલુ જ રહેવા માંડી. પણ શૂળથી તરફડતા રાજાના આંખની આંસુધાર કોઈ રોકી શક્યું નહિ ! વૈદ્યોની વણઝાર વધવા માંડી, એમ વેદનાની રફતારય વેગ પકડવા માંડી ! વેદનાના વેગમાં તણાતો રાજા દરેક વૈદ્યને પહેલી વાત એ કરતો કે, બીજાને મારીને મને જીવાડવાની જરૂર નથી, મારવા કરતા તો મરવું ભલું !
વૈદ્યો કલાકોના કલાકો સુધી રાજાની નાડી પકડીને બેસતા, પણ અંતે એમને રોગ અનાડી લાગતો. શૂળ ઉપડવાને દિવસો થયા. વેદનાના વધતા જતા વેગને રાજા જીરવી ન શક્યો. અંતે બેહોશ બનીને એ પથારીમાં પડખા ઘસી રહ્યો.
રાજાના રોગની વાત આસપાસ ફેલાતી ગઈ, એમ જાતને ધવંતરીનો અવતાર માનતા વૈદ્યો આવતા ગયા. પણ શુળના મૂળને કોઈ અડી પણ ન શક્યું ! પછી એને ઉખેડી નાખવાની તો વાત જ ક્યાં રહી !
રાજાને બેહોશ બનાવી દેનારા વેદનાના વેગને વિસર્જિત કરી દેવાની વાતથી વાતાવરણને સસ્મિત કરાવી દેતો એક વૈદ્ય એક દહાડો આવી ચડ્યા. જાતને જીવાડવા અન્યને મારવા કરતા તો મરણને ભલું લેખનારો રાજા બેહોશ હતો. મંત્રીઓએ નવા વૈદ્યને કહ્યું : ગમે તે ભોગે રાજાને જીવાડો આ વેદના અને આ વલોપાતભર્યા વલખા અમારાથી હવે જોયા જતા નથી.
વૈદે નાડી જોઈને કહ્યું : રોગ અનાડી છે. માટે એને મારી હઠાવવામાં હિંસાનો હાથ જ સફળ નીવડશે. હિંસામાં તમારી “હા” ૭૪ --~~~~~
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
