________________
આ પુણ્ય-પ્રકોપની સામે અહમદશાહે શાંતિ જાળવવામાં સાર સમજીને પ્રીતિનો પંથ અજમાવતા કહ્યું ઃ સત્રસાલજી ! રજપૂતાઈ અને મોગલાઈ વચ્ચે માણસ તરીકે કયું બહુ મોટું અંતર છે કે, તમે મને આમ તરછોડો છો ? તમે માંગો એ જાગીર તમને આપવા હું તૈયાર છું. મારી માંગણી એક જ છે. તમારી દીકરી મને પરણાવો !
‘જાગીરની લાલચ જવા દો. તમે મને દિલ્હીનો મુકુટ પહેરાવતા હો, તોય આ વાત બની શકે એમ નથી. માણસ-માણસ વચ્ચે જો ફે૨ ન હોય, તો તમારા શાહજાદાને રસ્તે રઝળતી કોઈ રૂપાળી ભિખારણના પનારે તમે કેમ પાડતા નથી ? અને મને આવી સુફિયાણી-સલાહ આપો છો ?’
કાળજાને કોરી ખાય, એવા સણસણતા આ જવાબનો કોઈ પ્રતિકાર અહમદશાહ પાસે નહોતો. એથી ભીતિના ભણકારાથી ડારી/ ડરાવીને સત્રસાલ પાસે પોતાનું ધાર્યું કરાવવાના ઈરાદે બાદશાહે કહ્યું : સત્રસાલ ! મારા આ મનોરથને અવગણવાનું શું પરિણામ આવશે ? એનો વિચાર કર્યા વિના તમે જાગૃતાવસ્થામાં આ બોલી રહ્યા છો કે ઊંઘમાં આ રીતે બબડી રહ્યા છો ?
અહમદશાહે જે જુસ્સાથી આ પ્રશ્ન પૂછ્યો, એથી હજાર ગણો જુસ્સો બતાવતા સત્રસાલે કહ્યું : પૂરા પરિણામનો વિચાર કરીને જ હું બહાદુરીથી આ બોલી રહ્યો છું. રાણા પ્રતાપનો હું વંશજ છું. એ પ્રતાપનો અંશ અને વંશ મને વારસામાં મળ્યો છે. વીરગતિથી મોતને ભેટવા સિવાય તમારી દ્રષ્ટિએ વધારે ભયંકર બીજું કોઈ પરિણામ તો નથી આવવાનું ને ? સાચો રજપૂત સંસ્કૃતિની રક્ષા કરતા મરવું પડે, તોય એને જ સાચું જીવન ગણતો હોય છે. સંસ્કૃતિ મરી પરવારે અને જીવતો જીવતો એ એને જોયા કરે, તો એ રજપૂત નથી, પણ હાલતુંચાલતું એક હાડપિંજર જ છે. જેને ભૂત-પ્રેત તરીકે ઓળખી શકાય. મારા બોલ તો બહાદુરીના જ છે. લવરી તો તમે કાઢી રહ્યા છો. કામનું સંસ્કૃતિની રસધાર ઃ ભાગ-૫
૯૫
