________________
રોકકળ અને ધ્રુજારીનું વેદનાભર્યું વાતાવરણ ખડું કરી દેતો નામદેવ કોઈ એક સવારે મંદિરમાં પ્રવેશ્યો. એણે એ દહાડે ઘણીઘણી મહેનત કરી, પણ એકાગ્રતાનું આકાશીપંખી આજે કાળજાના કરંડિયે ન પૂરાયું તે ન જ પૂરાયું ! એકાગ્રતા વિનાના ધ્યાનથી માતાનો વિશ્વાસઘાત કરવા એનું દિલ તૈયાર ન થયું. એ મંદિરમાં પ્રવેશ્યો, ત્યારે પરોઢની પૂર્વભૂમિકાય ન હોતી તૈયાર થઈ અને અત્યારે તો સૂરજ ઝળાહળાં થઈ ગયો હતો.
નામદેવે ચિત્તના ચાકરને ચાબૂક ફટકારીને એકાગ્રતાના ઓટલે બાંધવાનો ફરી પ્રયાસ કર્યો. પણ ચોક અને ચોરામાં રખડતું ચિત્ત હાથમાં ન આવ્યું ! મંદિરમાં એક બાળક રડી રહ્યું હતું. હિમાલય જેવી હઠે ચડીને એ માને પોકારી રહ્યું હતું : મા ! મા ! મને આ મીઠાઈ દે! મા સમજાવતી હતી : બેટા ! આ મીઠાઈ તો પ્રભુને ધરાયેલી છે. એ ના ખવાય હો ! પણ બાળહઠ કોનું નામ ! મીઠાઈ મેળવવા રડતું બાળક કેમે છાનું નહોતું રહેતું.
નામદેવને થયું : કદાચ આ બાળકની રોકકળ મારા અંતરને એકાગ્ર નહિ થવા દેતી હોય ! એ ઉભો થયો. રડતાં બાળકની માને એણે કહ્યું : માડી ! મારી અનાડી ચિત્તવૃત્તીઓ આજે ખીલે બંધાતી નથી અને અંતર એકાગ્ર થતું નથી. લાગે છે કે, આ બાળકની રોકકળ કદાચ મને એકાગ્ર નહિ થવા દેતી હોય ! માટે તમે થોડીવાર આ બાળકને લઈ જાવ, તો મારી પ્રતિજ્ઞા પૂરી થાય !
એ માતૃ-હૃદયે વલોવાતા દિલે જવાબ વાળ્યો : હું એક નોંધારી નારી છે. આ બાળક મીઠાઈ મેળવવા જીદ કરી રહ્યું છે. હું એને કઈ રીતે છાનું કરી શકું?
નામદેવે તરત જ રસ્તો ચીંધ્યો : માડી ! કંદોઈની દુકાનના દરવાજા કંઈ બંધ નથી થઈ ગયા. મીઠાઈનો ટુકડો ખવરાવશો, એટલે
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
~~
૩૯
