________________
ગંગ જેવા કેઈ કવિઓની પ્રતિભા ભળે, પછી બાકી શું રહે ! કવિઓ એમ ઈચ્છે છે કે, આ પાદ પૂર્તિનો પ્રારંભ કવિરાજ ગંગથી જ થાય !
લોકમાં જે ખુશામત ખુદાનેય પ્યારી ગણાય છે, એ ખુશામતથી અકબર જેવો રાજવીઆદમી અલિપ્ત કેમ રહી શકે ? એણે કવિ ગંગને પાદ પૂર્તિ કરવા કહ્યું : “કવિરાજ ! આશ કરો અકબર કી આ પાદપૂર્તિ પહેલાં આપ કરો, પછી જ બીજા કવિઓ પાદપૂર્તિનો અધિકાર અદા કરી શકશે !'
કવિ ગંગ અકબરની વાત સાંભળીને સન્ન થઈ ગયા. મિત્રોએ દિવસો પૂર્વે ઉચ્ચારેલો સાવધાનીનો એ સૂર એમના કાનમાં આજે ફરી ગુંજારવ કરી રહ્યો. પાદપૂર્તિ કરવાનો દિવા જેવો ચોખ્ખો અર્થ એ જ થતો કે, હિન્દુત્વની નેક-ટેકને ફગાવી દઈને, સમ્રાટની સ્તુતિ કરવી ! એમણે કાલક્ષેપ કરવાની માંગ મૂકતા કહ્યું :
“જહાંપનાહ ! સાત દિવસનો સમય મળ્યા વિના પાદપૂર્તિ કરવામાં કોઈ મજા નહિ આવે. આપની આજ્ઞા હોય, તો સાત દિવસ બાદ પાદપૂર્તિ કરીને હું ઉપસ્થિત થઈશ !”
કવિ ગંગની માંગણી માન્ય રખાઈ ! સહુને થયું : સાત દિવસ જેટલી કાલાવધિ પાછળ બીજું તો કોઈ કારણ નહિ હોય ને ? અલંકાર અને અનુપ્રાશ જેની સેવા બજાવે છે, એવા કવિને મન આ પાદપૂર્તિ તો ડાબા હાથનો ખેલ છે !
સભા વિસર્જાઈ, ત્યારે મુસ્લિમ કવિઓ ગંગ કવિને સીસામાં ઉતાર્યા બદલ મનોમન પ્રસન્ન હતા. ગંગ કવિએ જયારે પરિસ્થિતિ અને વાતાવરણને નાણી જોયા, ત્યારે જ એમને વધુ ખ્યાલ આવ્યો કે, આ પાદ પૂર્તિ તો માત્ર બહાનું છે. ખરી રીતે તો હિન્દુત્વની મારી નેક-ટેક સામેનો આ એક ખુલ્લો સંગ્રામ જ છે. એમણે નિર્ણય લઈ લીધો કે, મૃત્યુ જો એક જ વખત આવતું હોય, તો મર્દાનગી પૂર્વક એને ભેટવું. એ જ ખરું જીવન છે. મારી સામેના આ સંગ્રામમાં હું ઝઝૂમીશ,
-~ ~~ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૫
