Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
__ अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका २०५ सुदर्शनष्ठीवर्णनम्
१०५ 'अणेगभूयभावभरिए वि भव' अनेक भूतभाव भरिकोऽपि भवान् ? अनेके अशा अवयवाभूता =अतीताः, भावा वर्तमाना भरिका भाविनश्च यस्य स तथा, आत्मा अनित्य इति पक्षो भवता स्वीक्रियत इत्यर्थः । अनयोनित्यानित्यक्षयोरेकतआत्मा एक है- इस सिद्धान्त को लेकर शुक स्थापत्या पुत्र अनगार से कहता है कि यह आत्मा का एकत्व पक्ष युक्ति सगत नही बैठता है कारण श्रोत्रादि इन्द्रियों से जो भिन्न २ विज्ञान उत्पन्न हुए हैं एव जो भिन्न अवयवों की उपलब्धि होती है उस से आत्मा में एकत्व बाधित होता है ! इसी तरह यदि आत्मा में द्वित्व माना जावे तो यह भी पक्ष युक्ति युक्त प्रतीत नही होता है कारण “ अह ' अह" इत्याकाररूप जो आत्मा में एकत्व की प्रतीति होती है उससे एकत्व विशिष्ट अर्थ की ही प्रतीति होती है इसलिये इस प्रतीति से उस में द्वित्व (दो) का विरोध आता है। "अणेगे भव" आत्मा को अनेक भी इसी लिये मानना युक्ति सगत प्रतीति नहीं होता है कि उस में फिर ' अह' अह' इत्याकारक एकत्व प्रतीति नहीं बन सकती है । इस प्रतीति से उस में एकत्व ( एकपन ) का ही मान होता है अनेकता के साथ इस प्रतीति का विरोध है । इसलिये यह पक्ष भी दक्षित ठहरता है । 'अक्खए भव' आत्मा अक्षय है 'अव्वए भव' अव्यय है अवहिए भव आत्मा ને માટે છેઆત્મા એક છે. આ સિદ્ધાન્તને વિષે શુક પરિવ્રાજક સ્થાપત્ય પુત્ર અનગારને કહે છે કે આત્મા વિષે એકત્વપલ યુક્તિ સ ગત લાગત નથી કારણ કે શ્રોત્ર વગેરે ઇન્દ્રિયો થી જે જુદી જુદી જાતના વિજ્ઞાને ઉ૫ જ થયા છે અને જે જુદા જુદા અવયવોની ઉપલબ્ધિ થાય છે તેથી આત્મા મા એકત્વ બાધિત થાય છે આ રીતે જ જે આત્મામાં દ્વિત્ર માનવામાં मावता मा पात ५५ अथित सागती नथी, उभो 'अह ' 'अह ' म! રીતે જે આત્મામા એકત્વની પ્રતીતિ થાય છે તેથી આત્મા એક વિશિષ્ટ છે એ અર્થ જ સ્પષ્ટ થાય છેઆ રીતે આત્મામા હિન્દુ વિષે પણ વા ही था, "अणेगे भव ” मामाने मने पर मानी न सय भ તેમાં પછી “અહ” “અહ” આ જાતની એકત્વની પ્રતીતિ સભવિત થઈ શકતી નથી એનાથી તેમાં એકત્વની પ્રતીતિ થાય છેઆ રીતે અનેકતા ની સાથે આ પ્રતીતિ નો વાધે ઉભો થાય છે આ પ્રમાણે આ પક્ષ પણ सोप ०४ उपाय ( अक्सए भव ) मात्भ अक्षय छ (अव्यए भव ) मव्यय
