Digvijaya Mahakavya

Author(s): Meghvijay, Ambalal P Shah
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 62

पद्य २०-३४]
दिग्विजयमहाकाव्यम् ।
तस्मादकम्पित इतोऽचलशब्दपूर्वो भ्राता गणप्रभुरभूद् गुणरत्नभूमिः।
मेतार्य आर्यजनकार्यकृतां मुनीनां शास्ता प्रभासगणभृच्चरणप्रवीणः ॥ २८॥ एवं विधाय गणिनः श्रुतिसम्पदाढ्यान् दायेन तीर्थमपि धर्मधियां समर्थम् । भव्याम्बुजानिव विबोधयितुं स लोके नव्यांशुमान् प्रविततान गवां विलासान् ॥२९॥
मोहाभ्यमित्रविधिना गणनायकेभान् सज्जान लसत्रिपदिकान् पुरतो विधाय। । संस्कृत्य वाडवगणाँश्चरणोपदेशे देशे चचाल विजिगीषुरिवाऽऽप्तराजः ॥३०॥ संवर्धयन् समितितत्परसाधुलोके भावाद् गुणाधिकतया परमार्थवृत्तिम् ।। न्यस्यन्नपूर्वकरणे स नियोगिराजान् श्रीइन्द्रभूतिकलितश्चलितो बभासे ॥ ३१॥ श्रीधर्मचक्रर्मनुवृत्य कृतप्रयाणः सद्यः प्रस शुद्धव्रतप्रवरदामनियोजिताऽऽज्ञः प्राज्यप्रभासमधिगम्य चिरं स रेजे ॥ ३२॥ 10 प्रोभाकरी चिमधः कृतवान् विलासैः काये गवां विधिशाऽऽत्मनिदर्शनेन । ब्राह्मीमपि ध्रुवनियोगमहाबलेन तां वैष्णवीमथ जिनो गतदोषभुक्त्या ॥ ३३ ॥ निष्काश्य दास्यकरसर्वपलादंदोषं कादम्बरीरसकथां वितथा वितन्वन् ।
व्यावर्तयश्च जनतां परदारभोगाचक्रीव सर्व विषयान् रुरुचे स जित्वा ॥ ३४ ॥ [३०] १ "त्रिपदिकान्' त्रिपदी गात्रबन्धः, पक्षे 'उप्पन्नेइ ष्टाऽऽज्ञः पक्षे वरदामतीर्थम् । ११ 'प्राज्यप्रभासम्' प्राज्यां वे'त्यादिका । २ 'वाडवगणान्' अश्वान् पक्षे विप्रान् । ३'चरणम्' | प्रकृष्टभासं दीप्ति पक्षे तीर्थम् । चारित्रं पक्षे रणोपदेशे चः समुच्चये।
[३३] १२ 'प्राभाकरीम्' प्रभाकरः सूर्यः पक्षे प्रभाकरो [३१] ४ 'समिति०' समितय ईर्याद्याः पक्षे सङ्ग्रामः। मीमांसकविशेषः । १३ 'रुचिम्' रुचिः कान्तिरिच्छा च ताम् । यद्वाऽऽस्थान समितिस्तत्र तत्पराः। ५ 'गुणाधिकतया' गुणा १४ 'काये' देहे षट्कायलक्षणे। १५ 'गवाम्' कान्तीनां पक्षे धैर्यादयः पक्षे गुणस्थानकाधिकतया । ६ 'परमार्थवृत्तिम्' | वचसाम् । १६ विधिवशाऽऽत्मनिदर्शनेन' विधिर्ज्ञानमयाऽऽत्मिकपरमार्थ आध्यात्मिकभावः पक्षेऽर्थसम्बन्धिनी वृत्तिमाजीविकाम् । धनेन । १७ 'ब्राह्मीम्' ब्राह्मीमपि रुचिमधस्कृतवान्। १८ 'ध्रुवनि७ 'अपूर्वकरणे' करणानि राजदेयभागस्थानानि पक्षेऽपूर्वकरण योग'ध्रुवाधिकारेण नियोगकथने। १९ नियोग' नियोगः मात्मवीर्यविशेषः । 'नियोगिराजान्' ८ नियोगिनो मत्रिणः निरासः । २० 'वैष्णवीम्' वैष्णवीमपि रुचिं निदोषाऽऽहारेण पक्षेजिनाऽऽदेशकारिणः।
रात्री भोजननिषेधेन राजपक्षे सूर्य-ब्रह्मविष्णूनां रुचिपराजयात् ॥ [३२] ९ मागधलोकपूज्यः' मागधा मगधदेशवासिनः [३४] २१ पलाददोषम्' मांसभोजनम् । २२ 'कादम्बरी' पक्षे मागधतीर्थवासिदेवास्तेषु पूज्यः। १० 'शुद्धव्रतप्रवरदाम- कादम्बरी सुरा । २३ 'सर्व विषयान्' सर्वे विषयाः शब्दादयः पसे नियोजिताऽऽज्ञः' शुद्धमहाव्रतान्येव वरदाममालिका तत्र निर्दि- देशाः।
[28] 1 'चरणप्रवीणः' चरणं चारित्रं सावद्ययोगल्या. नायकेभान्' गणनायकेष्विभान् हस्तिनः श्रेष्ठगणधरानित्यर्थः । गस्तस्मिन् प्रवीणः कुशलः ।
11 'त्रिपदिकान्' त्रिपदी गात्रवन्धः गात्रयोद्धयोरग्रजङ्घयोः पश्चिम[29] 2 'गणिनः' गण्यन्ते पूज्यतयेति गणिनस्ताननुचानान् । जवायां गजस्य बन्धस्तान्। 12 'आप्तराजः' आप्तो हितोपदेशक"अनुचानः प्रवचने साऽधीति गणिश्च सः" इति हैमः [ अभि० खादाप्त इव स आप्तस्तेषु राजेति । चि. कां० १ श्लो० ७८]। 3 श्रुतिसंपदाढ्यान्' श्रुतिः द्वादशाङ्गी
[32] 13 'श्रीधर्मचक्रम्' "श्रीधर्मप्रकाशकं चक्रमिति देवकृतः सैव संपत् तयाऽऽढ्यान् साहतान् । 4 'ताथम्' तायत ससारसमुद्री प्रथमोऽतिशयः”। 14 'अनुवृत्त्य' अनुसृत्य । ऽनेनेति तीर्थं प्रवचनाधारः साधु-साध्वी-श्रावक-श्चाविकाखरूपश्चतुर्विधसबास्तम् । प्रथमगणधरं वा । 5'भव्याम्बुजान्' भव्या
। [34] 15 पलाददोषम्' राक्षसखरूपचौरादिदोषम् । मोक्षगमनयोग्यास्त एवाम्बुजास्तान्। 6 'विबोधयितुम्' उपदेश- | [37] 16 "विबुधसन्निधिः "भवनपत्यादिचतुर्विधदेवनिकायानां यितुं विकासयितुं वा। 7 नव्यांशुमान्' नवीनसूर्यः । 8 'गवाम्' सन्निधिः सामीप्यं सा जघन्यतोऽपि कोटिर्भवतीति देवकृतोऽष्टादशोवाचां किरणानां वा।
ऽतिशयः"। 17 'पद्मादयः' पद्मादिनवनिधयस्ते चेमे-"महापद्मश्च [30] 9 'मोहाभ्यमित्र विधिना' मोहः कामस्तस्मादभ्यमित्र- | पद्मश्च शङ्खो मकर-कच्छपौ। मुकुन्द-कुन्द-नीलाश्च चर्चाश्च निधयो विधिनाऽऽभिमुख्येन मित्रानलंगामी तस्य विधिस्तेन । 10 'गण- | नव" । इति हैमः [अभि. चिं. कां. २ श्लो. १०७] ।