________________
પડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ સાત પર્યાપ્તામાં યોગ
सव्वे सन्नि पजते उरलं सुहुमे सभासु तं चउसु । बायरि सविउव्विदुगं पजसन्निसु बार उवओगा ॥५॥
| શબ્દાર્થ સુણે - સૂક્ષ્મએકેન્દ્રિયમાં || વાયરિ - બાદર એકેન્દ્રિયમાં સમj - ભાષાનાયોગ સહિત | મોજ - ઉપયોગ
અર્થ - સંશી પર્યાપ્તામાં સર્વ (૧૫) યોગ હોય છે. સૂક્ષ્મ પર્યાપ્તામાં માત્ર એક ઔદારિક કાયયોગ હોય. (અસત્ય અમૃષા) ભાષાસહિત તેજ ઔદારિક કાયયોગ એમ બે-યોગ ચાર પર્યાપ્તા જીવભેદમાં હોય છે. બાદર એકે. પર્યાપ્તામાં તે ઔદારિક કાયયોગ વૈક્રિયદ્ધિક સહિત હોય છે. અને સંજ્ઞી પર્યાપ્તામાં બાર ઉપયોગ હોય છે.
વિવેચન - સંજ્ઞી પર્યાપ્તામાં સર્વ યોગ હોય છે તે આ પ્રમાણે સર્વ પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થઈ હોવાથી મનના ચાર અને વચનના ચાર યોગ ઘટે. પર્યાપ્તા મનુષ્ય તિર્યંચને ઔદારિક કાયયોગ, દેવ નારકીને વૈક્રિય કાયયોગ, મનુષ્ય તિર્યંચ જયારે વૈક્રિય લબ્ધિ ફોરવે ત્યારે પ્રારંભમાં* અને સંહરણકાળે અંતર્મુહૂર્ત સુધી વૈક્રિયમિશ્ર અને આહારક લબ્ધિ ફોરવે ત્યારે પ્રારંભમાં* અને સંહરણકાળે આહારક મિશ્ર અને આહારક શરીર બનાવ્યા પછી આહારક કાયયોગ હોય. તેમ જ કેવલી સમુદ્દઘાતમાં બીજા-છઠ્ઠા અને સાતમા સમયે ઔદારિક મિશ્રયોગ અને ત્રીજા-ચોથા-પાંચમા સમયે કાર્મણકાયયોગ હોય આ પ્રમાણે પર્યાપ્તા સંજ્ઞીમાં સર્વયોગ ઘટી શકે – કેવલીભગવાનને કેવલી સમુદ્ધાતમાં યોગ માટે ઉમાસ્વાતિજી મહારાજે કહ્યું છે કે – ગૌરિ પ્રયો' પ્રથમાષ્ટમसमयोरसा विष्टः मिश्रौदारिकयोक्ता सप्तमषष्टद्वितीयेषु । कार्मणकाययोगी ચતુર્થે પશ્ચમે તૃતીયે (પ્રશમરતિ કારિકા)
* સિદ્ધાન્તના મતે વૈક્રિય અને આહારક શરીર બનાવતી વખતે ઔ. મિશ્ર હોય
