________________
૨૧૪
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ જોકે શલાકા પ્યાલામાં અનવસ્થિતના જ સાક્ષીરૂપ દાણા નાખવાના છે. માટે પ્રથમ પ્યાલો અવસ્થિત ખાલી કર્યો ત્યારે તેનો સાક્ષી દાણો શલાકામાં મુકવાનો નથી આવો કરણવિધિ છે.
જે અનુદ્ધારની વૃત્તિમાં પાઠ પણ છે.
અહીં સાક્ષીરૂપ દાણો પૂર્વના ભરેલા પ્યાલાનો હોય કે બહારનો નવો હોય? તેમાં બે મત છે. તેમાં (૧) પ્રથમ કર્મગ્રંથકારની ગાથામાં “વી” એટલે ખાલી થયે છતે, તેથી આ પ્યાલાને સંપૂર્ણપણે ખાલી કરવાનો કહ્યો છે. એટલે સાક્ષી દાણો અનવસ્થિતમાંથી ન લેવો એવું સ્પષ્ટ ટીકામાં પણ કહ્યું છે. તે પાઠ આ પ્રમાણે.
ટીકાના શબ્દો છે. (ગા૭પની વૃત્તિ) નાનાવસ્થિતપસ્યા किन्त्वन्य एवेत्यवसीयते "पुण भरिएतंमितहखीणे' इति सूत्रावयवस्य सामस्त्यरिकतीकरणं प्रतिपादनात्
(૨) પરંતુ કેટલાક આચાર્યો તે સાક્ષીરૂપ દાણો અનવસ્થિતમાંથી લેવો. આ રીતે મતાંતર છે. એ વિષયમાં “તત્ત્વ તુ વતિ | તત્ત્વ તો કેવલી ભગવાન જાણે.
જો સાક્ષી રૂપ દાણો અનવસ્થિતાદિનો મૂકશો. એમ માનવામાં આવે તો આગળના અનવસ્થિત પ્યાલાનું માપ નાનું થઈ જાય.
તેથી ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતુ વગેરેની સંખ્યા પણ તે મત પ્રમાણે નાની થાય.
છતાં આ ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતુ વગેરે સંખ્યા આપણા જેવા અલપજ્ઞાનવાળાથી ન ગણાય તેવી હોવાથી કયા મતથી તે સંખ્યા છે. તે આપણે કહી શકીએ નહી. માટે તત્ત્વમ્ તિમ્ કહ્યું છે.
જો સાક્ષીદાણા અનવસ્થિતમાંથી લેવામાં આવેતો નવા ભરવાના અનવસ્થિત પ્યાલાનું માપ નાનું થાય અને બહારનો દાણો લેવામાં આવે તો અનવસ્થિત પ્યાલાનું માપ તેના કરતાં દ્વિગુણ થાય છે.
આ પ્રમાણે અનવસ્થિત પ્યાલો ધારો કે ૨૦૦૦માં દ્વીપ કે સમુદ્રમાં ખાલી થયો અને તેનો સાક્ષીદાણો શલાકામાં નાખ્યો. ત્યારબાદ
