________________
ઉત્તર માર્ગણાનું વર્ણન
૩પ આત્મસાક્ષાત જુવે તે. મન:પર્યાય, એટલે બીજાના મનના પર્યાયને જાણવા. મન:પર્યવ એટલે ચારે બાજુથી મનના
ભાવોને જાણવા. ૩૦. (૫) કેવલજ્ઞાન :- સર્વ, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવનું એક
સમયમાં એકી સાથે સંપૂર્ણ જ્ઞાન તે કેવલજ્ઞાન. ૩૧. (૬) મતિઅજ્ઞાન :- મિથ્યાદૃષ્ટિનું જે મતિજ્ઞાન તે મતિઅજ્ઞાન. ૩૨. (૭) શ્રુતઅજ્ઞાન :- મિથ્યાષ્ટિનું જે શ્રુતજ્ઞાન તે શ્રુતઅજ્ઞાન. ૩૩. (૮) વિર્ભાગજ્ઞાન - મિથ્યાદૃષ્ટિનું જે અવધિજ્ઞાન તે અથવા વિપરીત(બોધ) ભંગવાળું જ્ઞાન તે વિભંગજ્ઞાન કહેવાય.
આ આઠ જ્ઞાન માર્ગણા તે જ્ઞાનોપયોગ છે. તેનું બીજુ નામ સાકારોપયોગ અથવા વિશેષોપયોગ કહેવાય છે. કોઈપણ પદાર્થ સામાન્ય અને વિશેષ એમ બે ધર્મયુક્ત છે. તેમાંથી વિશેષ ધર્મોને જે જાણવા તે જ્ઞાનોપયોગ કહેવાય. તેમાં વસ્તુનો આકાર (વિશેષધર્મો) જ્ઞાનની અંદર પ્રતિબિંબ થતા હોવાથી સાકારોપયોગ પણ કહેવાય છે.
सामाइय छेय परिहार सुहूम अहक्खाय देस जय अजया । चक्खु अचक्खु ओहि, केवल दंसण अणागारा ॥१२॥
શબ્દાર્થ પરિદ્વાર - પરિહારવિશુદ્ધિ || મનયા – અવિરતિ છેa - છેદોપસ્થાપનીય વેવત - કેવલદર્શન નય - દેશવિરતિ || MITI - અનાકારોપયોગ
અર્થ - સામાયિક, છેદોપસ્થાપનીય, પરિહારવિશુદ્ધિ, સૂક્ષ્મસં૫રાય, યથાખ્યાત, દેશવિરતિ અને અવિરતિ એમ ચારિત્રમાર્ગણાના સાત ભેદ છે, તથા ચક્ષુદર્શન, અચક્ષુદર્શન અવધિદર્શન અને કેવલદર્શન એમ ચાર અનાકારોપયોગ દર્શનમાર્ગણા છે. (૧૨)
