________________
૨૧૨
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
તે શલાકા ખાલી થાય ત્યારે, ત્રીજા પ્યાલામાં સાક્ષીદાણો નાખવો, આ રીતે પહેલા અનવસ્થિત પ્યાલા વડે બીજા શલાકાને ભરવો તે શલાકા વડે ત્રીજા પ્રતિશલાકા ભરવો અને ત્રીજા પ્રતિશલાકા વડે ચોથા મહાશલાકાને ભરવો, એ રીતે કરવાથી યાવત્ ચારે પ્યાલા શિખા સહિત સંપૂર્ણ ભરાયેલા થાય, (૭૬)
પ્રથમના ત્રણ પ્યાલાઓ વડે દ્વીપ સમુદ્રોમાં નખાયેલા દાણા અને ચાર પ્યાલાના ભરેલા દાણા એમ સર્વનો એક રાશિ (ઢગલો) કરવો તેમાંથી ૧ દાણો ઓછો કરીએ તો ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત થાય છે. (૭૭)
ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતાનું વર્ણન વિવેચન :- રત્નપ્રભા પૃથ્વી ઉપર અસંખ્યાત સર્વ દ્વીપ અને સમુદ્રો છે. તેમાં મધ્યમાં આવેલો જંબુવૃક્ષના નામ ઉપરથી “જબુ” નામનો એક લાખ યોજન લાંબો અને પહોળો જેમાં આપણે રહીએ છીએ તે જંબુદ્વીપ નામનો હીપ છે. તેવડા માપવાળા ચાર પ્યાલા કલ્પવા. એટલે આ ચારે પ્યાલા ૧ હજાર યોજનના ઉંડા અને આઠ યોજન ઊંચા તથા તેની ઉપર બે ગાઉ ઊંચી પદ્મવર વેદિકાયુક્ત એવી જગતી વડે શોભતા એવા કલ્પવા. હવે તે પ્યાલાને વેદિકાસહિત શિખા (સંગ) સાથે સરસવથી કલ્પનાથી ભરવા, આ ચાર પ્યાલાના નામ આ પ્રમાણે છે.
(૧) અનવસ્થિત - આગળ આગળ વૃદ્ધિ પામવાના સ્વભાવવાળો હોવાથી, તેનું અવસ્થિત માપ ન રહેતું હોવાથી તેને અનવસ્થિત કહેવાય છે. જોકે પહેલો પ્યાલો જંબુદ્વીપના જેવો એક લાખ યોજનનો નિયત માપવાળો છે તેથી તેને અવસ્થિત કહેવાય, પરંતુ બીજી વગેરે વાર લંબાઈ-પહોળાઈમાં નિયત માપ ન રહેતું હોવાથી તે પ્યાલાનું જ અનવસ્થિત એવું નામ આપવામાં આવે છે.
() શલાકા :- અનવસ્થિત પ્યાલાના સાક્ષીરૂપ એક એક એક દાણા વડે ભરવાનો પ્યાલો તે શલાકા એવું નામ આપેલ છે.
