________________
પડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ તે મતિ શ્રુતજ્ઞાની કરતા વિર્ભાગજ્ઞાનવાળા જીવો અસંખ્યાતગુણા છે. કારણ કે મતિ-શ્રુતજ્ઞાન સમ્યગૃષ્ટિને જ હોય જ્યારે વિર્ભાગજ્ઞાન મિથ્યાષ્ટિ દેવ-નારીને પણ હોય છે. કેટલાક મનુષ્ય તિર્યંચોને પણ હોય તેથી અસંખ્યગુણ કહ્યા છે.
केवलिणो णंतगुणा, मइसुय अन्नाणि णंतगुण तुल्ला । सुहुमा थोवा परिहार, संख अहक्खाय संखगुणा ॥४१॥
ફિલુ મળિ - મતિશ્રુતઅજ્ઞાનવાળા તુ - સમાન સુમ શોવ - સૂક્ષ્મસંપરાયવાળા થોડા ઝવવા - યથાખ્યાતવાળા
ગાથાર્થ - (વિર્ભાગજ્ઞાનીથી) કેવલજ્ઞાનવાળા જીવો અનંતગુણા છે. તેના કરતા મતિ-શ્રુત અજ્ઞાનવાળા જીવો અનંતગુણા છે. એ પરસ્પર તુલ્ય છે. ચારિત્રમાર્ગણામાં સૂક્ષ્મસંપરાયવાળા સર્વથી થોડા, તેથી પરિહારવિશુદ્ધિવાળા સંખ્યાતગુણા, અને તેનાથી યથાખ્યાતચારિત્રવાળા સંખ્યાતગુણા છે. (૪૧)
વિવેચન :- વિર્ભાગજ્ઞાનવાળા જીવો કરતા કેવલજ્ઞાનવાળા જીવો અનંતગુણા છે કારણ કે મોક્ષમાં ગયેલાને પણ અહીં ગણ્યા છે. અને તે સિદ્ધના જીવો અનંત છે.
પરંતુ જો શરીરસ્થ કેવલીને આશ્રયી વિચારીએ તો તે સંખ્યાતા (કોટી પૃથકત્વ-બે ક્રોડથી નવક્રોડ) છે, એટલે તે વિભંગજ્ઞાની કરતા પણ ઓછા છે. કેવલજ્ઞાનીથી મતિઅજ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની જીવો અનંતગુણા છે. કારણકે એકેન્દ્રિયાદિ જીવો મતિ-શ્રુત અજ્ઞાનવાળા છે. અને તે અનંતા લોકાકાશ પ્રદેશ જેટલા છે.
ચારિત્ર માર્ગણા - સૂક્ષ્મ સંપરાયવાળા સર્વથી થોડા છે. કારણ કે ઉપશમશ્રેણી કે ક્ષપકશ્રેણીમાં ચઢતા અને ૧૧ મેથી પડતા જીવોને જ આ ચારિત્ર હોય છે. અને તેનો કાળ અંતર્મુહૂર્તનો જ છે. તથા ત્યાં આવેલા કે આવતા જીવો સંખ્યાતાથી અધિક થતા નથી. તેથી નવા
