________________
૧૨૬
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
ચાર ગુણઠાણાને વિષે અવિરતિ કષાય અને યોગ એમ મૂળ ત્રણ બંધહેતુવાળો કર્મબંધ છે. આ ગુણસ્થાનકોમાં મિથ્યાત્વ નથી તેથી મિથ્યાત્વના નિમિત્તવાળો કર્મબંધ ન હોય. પાંચમાં ગુણઠાણે ફક્ત ત્રસકાયની વિરતિ છે. શેષ પાંચ જીવભેદની અવિરતિ છે. તથા ત્રસકાયમાં પણ નિરઅપરાધિ એવા ત્રસની નિરપેક્ષીને સંકલ્પીને હિંસા ન કરે. પણ અપરાધિ એવા ત્રસની સાપેક્ષપણે હિંસા તો છે. તેથી ત્યાં અવિરતિ નિમિત્તક બંધ કહ્યો છે.
પ્રમત્તથી સૂક્ષ્મસંપરાય સુધીના પાંચ ગુણસ્થાનકોમાં કષાય અને યોગ એમ બે બંધહેતુ પ્રત્યયિક કર્મનો બંધ છે. આ પાંચ ગુણસ્થાનકોમાં મિથ્યાત્વ અને અવિરતિ નથી તેથી શેષ બે બંધહેતુવાળો બંધ હોય તથા ઉપશાંત મોહ, ક્ષીણમોહ અને સયોગી આ ત્રણ ગુણઠાણે માત્ર એક યોગ નિમિત્તક બંધ છે. કારણકે કષાયનો ઉદય સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણસ્થાનક સુધી છે. ઉપશાંત મોહે કષાયનો ઉપશમ અને ક્ષીણમોહે કષાયનો ક્ષય થયેલ છે. તેથી યોગ નિમિત્તક જ બંધ હોય છે. ચૌદમે ગુણસ્થાનકે યોગ પણ ન હોવાથી એકેય બંધહેતુ હોય નહી. તેથી હેતુ પ્રત્યયિક બંધ નથી અર્થાત્ બંધ ન હોય.
चउमिच्छ मिच्छ अविर, पच्यइया साय सोल पणतीसा । जोगविणु तिपच्चइया, हारगजिण वज्ज सेसाओ ॥५३॥ શબ્દાર્થ
હેતુવાળો
हारगजिणवज्ज આહારકદ્વિક અને
જિનનામ વિના
ગાથાર્થ :- સાતાવેદનીયનો બંધ ચાર હેતુવાળો, સોળ પ્રકૃતિનો બંધ મિથ્યાત્વ હેતુવાળો, પાંત્રીસ પ્રકૃતિનો બંધ મિથ્યાત્વ અને અવિરતિ એમ બે હેતુવાળો, અને આહારકદ્ધિક તથા જિનનામ વિના ૬૫ પ્રકૃતિનો બંધ યોગ વિના ત્રણ હેતુ વાળો છે. (૫૩)
पय्यइया
-
-
વિવેચન :- સાતાવેદનીય ૧થી ૧૩ ગુણસ્થાનક સુધી બંધાય છે. તેમાં પહેલા ગુણઠાણે જે સાતાવેદનીય બંધાય છે. તે મિથ્યાત્વ આદિ ચારે હેતુથી બંધાય છે. બીજાથી પાંચમા સુધી મિથ્યાત્વ ન હોવા છતાં
