________________
૨૨૧
મતાંતરે સંખ્યાતાદિનું સ્વરૂપ
શબ્દાર્થ જે - રાશિ અભ્યાસ મા - તે તે મધ્યમ કરવાથી
થાય છે સાસંઘ – સાતમું અસંખ્યાતુ વૂM – એક દાણો ઓછો કરતા તે – તે ત્રણે અનંતામાં ગુરૂ - ઉત્કૃષ્ટ વગુ - એકદાણો ઉમેરતા | પચ્છ - પાછળના થાય છે
ગાથાર્થ - બીજીવાર, ત્રીજીવાર, ચોથીવાર અને પાંચમીવાર રાશિ અભ્યાસ કરવાથી અનુક્રમે સાતમું અસંખ્યાતુ, પહેલું ચોથું અને સાતમું અનંત થાય છે તેમાં એક વગેરે ઉમેરતા તે તે મધ્યમ થાય છે અને એક ઓછો કરતા પાછળનું ઉત્કૃષ્ટ થાય છે. (૭૯)
વિવેચન :- અહીં જઘન્ય પરિત્ત અસંખ્યાતા પછી જઘન્ય યુક્ત અસંખ્યાતુ, જઘન્ય અસંખ્ય અસંખ્યાતુ, જઘન્યપરિત્ત અનંતુ, જઘન્યયુક્ત અનંતુ, જઘન્ય અનંતાઅનંત લાવવા પૂર્વની જઘન્ય સંખ્યાનો રાશિ અભ્યાસ કરવાથી આવે, અને તેમાં એક વગેરે ઉમેરવાથી યાવત્ ઉત્કૃષ્ટ ન થાય ત્યાં સુધીનું જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ વચ્ચેનું પોતાનું મધ્યમ જાણવું.
ત્રણ મધ્યમ અસંખ્યાતાના અસંખ્યાતાભેદ છે અને ત્રણે મધ્યમ અનંતાના અનંતા ભેદ છે. તેમજ કોઈપણ જઘન્યમાંથી એક ન્યૂન કરવાથી પાછળનું ઉત્કૃષ્ટ થાય, જેમ જઘન્યયુક્ત અસંખ્યાતામાંથી એક ન્યૂન કરવાથી ઉત્કૃષ્ટ પરિત્ત અસંખ્યાતુ થાય, દરેકના જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટનો એક (ભદ) પ્રકાર જ હોય મધ્યમ અનેકભેદ હોય.
इय सुत्तुतं अन्ने, वग्गिअमिक्कसि चउत्थयमसंखं । होइ असंखासंखं, लहु रूवजुयं तु तं मज्झं ॥८०॥
શબ્દાર્થ સુત્તતં – અનુયોગ દ્વાર સૂત્રમાં કહ્યા મુજબ વામિક્ષસ - એકવાર વર્ગ કરવાથી
