________________
૭૬
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
‘મતાંતરની ગાથા'
दो तेर तेर बारस मणे कमा अट्ठ दु चउ चउ वयणे । चउ दु पण तिन्नि काये, जिअगुण जोगुवओगन्ने ॥ ३५ ॥
શબ્દાર્થ
मणे મનયોગમાં
અન્ય આચાર્યો. ગાથાર્થ ઃ- અન્ય આચાર્યો મનયોગમાં ૨, ૧૩, ૧૩, ૧૨. વચનયોગમાં ૮,૨,૪,૪. તથા કાયયોગમાં ૪,૨,૫ અને ૩ અનુક્રમે જીવસ્થાનક, ગુણસ્થાનક યોગ અને ઉપયોગ હોય એમ કહે છે. (૩૫) વિવેચન :- કર્મગ્રંથકાર પૂજ્યશ્રી દેવેન્દ્રસૂરીજીની માન્યતા એવી છે કે મનયોગની સાથે વચનયોગ અને કાયયોગ અવશ્ય હોય છે. કોઈપણ જીવને વચનયોગ અને કાયયોગ વિના એકલો મનયોગ હોય નહિ. અને મનયોગ સર્વપર્યાપ્તિએ પર્યાપ્તા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયમાં જ સંભવે છે. તેથી મનયોગમાં પર્યાપ્તા સંશી એક જ જીવભેદ, ૧૩ ગુણસ્થાનક, ૧૩ યોગ, અને ૧૨ ઉપયોગ હોય છે.
अन्ने
-
પરંતુ અન્ય આચાર્યો વિશિષ્ટ યોગવાળાને સામાન્ય યોગ હોય તો પણ તેને ગૌણ માને એટલે જેમ કરોડપતિને લક્ષાધિપતિમાં ગણાય નહીં તેમ, જેને મનયોગ હોય તેને વચનયોગ અને કાયયોગમાં ગણવા નહિ. જેને વચનયોગ અને કાયયોગ હોય તેને કાયયોગમાં ગણવા નહિ. અને જેને મનયોગ કે વચનયોગ ન હોય તેને જ કાયયોગમાં ગણવા, તેથી એ વિવક્ષાએ સંજ્ઞી પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાને મનયોગમાં ગણવા, બેઇન્દ્રિયથી અસંજ્ઞી સુધીના પર્યાપ્તા અપર્યાપ્તાને વચનયોગમાં ગણવા, અને એકેન્દ્રિય જીવોને જ કાયયોગમાં ગણવા. તેથી મનયોગમાં ૨ જીવભેદ, ૧૩ ગુણસ્થાનક, ૧૩ યોગ, અને ૧૨ ઉપયોગ હોય છે. કર્મગ્રંથકાર વચનયોગ મનયોગની સાથે પણ હોય અને મનયોગ વિના પણ હોય એમ માને છે. તેથી મનયોગવાળા સંજ્ઞી પણ હોય અને મનયોગ વિનાના અસંજ્ઞી અને વિકલેન્દ્રિયને વચનયોગ હોય માટે વચનયોગમાં જીવભેદ બેઇન્દ્રિયાદિ પાંચ પર્યાપ્તા, ૧૩ ગુણસ્થાનક, ૧૩ યોગ અને ૧૨ ઉપયોગ હોય એમ કહે છે. જ્યારે
