________________
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
ચતુઃસંયોગી :- ક્ષાયોપશમિક, ઔદયિક, પારિણામિક અને ઔપમિકના પણ ચાર ગતિને આશ્રયી ચાર ભાંગા થાય છે. ક્ષાયોપશમ ભાવે જ્ઞાનાદિ, ઔયિક ભાવે ગતિ, કષાય વગેરે પારિણામિક ભાવે જીવત્વ, ભવ્યત્વ અને ઉપશમ ભાવે નવું સમ્યક્ત્વ આ પ્રમાણે ચારે ગતિમાં સંભવે છે.
૧૯૬
તથા ત્રિસંયોગી :- ક્ષાયિક, ઔદયિક અને પારિણામિક ભાંગો મનુષ્યગતિમાં કેવલી ભગવંતને હોય છે. કારણકે કેવલી ભગવાનને તેરમા-ચૌદમા ગુણઠાણે ક્ષાયિકભાવે કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શન, ક્ષાયિકદાનાદિ પાંચ લબ્ધિ, સમ્યક્ત્વ અને ચારિત્ર હોય છે. ઔદિયક ભાવે મનુષ્યગતિ, અસિદ્ધત્વ આદિ હોય છે. અને પારિણામિક ભાવે જીવત્વ હોય છે. આ ભાંગો માત્ર ક્ષાયોપશમ વિનાનો હોવાથી શેષ ત્રણ ગતિમાં ઘટતો નથી, તેથી તેનો એક જ ભેદ ગણેલ છે.
खयपरिणामि सिद्धा नराण पण जोगुवसम सेढीए । इय पन्नर सन्निवाइय, भेयावीसं असंभविणो ॥ ६८ ॥
શબ્દાર્થ
पणजोग પાંચ સંયોગીભાગો || સન્નિવાય
સાન્નિપાતિકભાવ
વસમસેટી – ઉપશમશ્રેણીમાં || અસંમવિનો
અસંભવિત
ગાથાર્થ :- સિદ્ધ પરમાત્માને ક્ષાયિક અને પારિણામિક ભાવ હોય છે મનુષ્યોને ઉપશમ શ્રેણીમાં (ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ હોય ત્યારે) પાંચે ભાવ હોય છે. આ પ્રમાણે સાન્નિપાતિક ભાવના પંદર ભેદો સંભવે છે બાકીના વીસ ભેદો સંભવતા નથી. (૬૮)
—
વિવેચન :- દ્વિસંયોગી ક્ષાયિક અને પારિણામિક ભાવ સિદ્ધાપ૨માત્માને ઘટે છે, કારણકે સિદ્ધ પરમાત્માને કેવલજ્ઞાન કેવલદર્શન આદિ ૯ ગુણો ક્ષાયિકભાવે હોય છે. પારિણામિક ભાવે જીવત્વ હોય છે. સર્વ કર્મોનો મૂલથી ક્ષય થયેલો હોવાથી બાકીના
