________________
બંધહેતુનું વર્ણન
૧૨૩ અપ્રમત્ત ગુણઠાણે તેજો, પદ્મ અને શુક્લલેશ્યા હોય છે. ત્યાં અશુભ પરિણામ ન હોય તેથી અશુભ લેશ્યા ન હોય. અપૂર્વકરણ ગુણસ્થાનકથી સયોગી ગુણસ્થાનક સુધી એક જ શુક્લ લેશ્યા હોય છે. કારણકે આ ગુણસ્થાનકો શ્રેણીમાં અતિશય નિર્મળ પરિણામવાળાં છે તેથી શુક્લલેશ્યા એક જ સંભવે છે. અયોગી ગુણઠાણાવાળા ભગવાન યોગરહિત છે માટે લેગ્યા પણ હોય નહિ.
આ પ્રમાણે ૧૪ ગુણ ઉપર લેસ્થા દ્વારા જાણવું.
ચૌદ ગુણઠાણા ઉપર લેશ્યા દ્વાર કહીને હવેબંધહેતુ કહે છે. પ્રતિસમયે સંસારીજીવો કર્મનો બંધ કરે છે. તેના મુખ્ય અત્યંતર હેતુ ચાર છે.
(૧) મિથ્યાત્વ, (૨) અવિરતિ (૩) કષાય (૪) યોગ. (૧) મિથ્યાત્વ - સર્વજ્ઞ ભગવંતે જે વસ્તુ જે સ્વરૂપે કહી છે તે વસ્તુ
તે સ્વરૂપે ન માનવી પરંતુ ભિન્ન સ્વરૂપે માનવી તે મિથ્યાત્વ. અવિરતિ :- મન વચન અને કાયા દ્વારા સાવદ્ય પ્રવૃત્તિ કરવી અથવા સાવદ્યથી નિવૃત્ત ન થવું, જીવહિંસાથી વિરામ ન પામવું. કષાય :- સંસારની વૃદ્ધિ કરનાર આત્મિક પરિણામ તે કષાય. યોગ:-મન-વચન અને કાયાની શુભાશુભ પ્રવૃત્તિ તે યોગ, અર્થાત્ મન, વચન અને કાયા વડે આત્મપ્રદેશોમાં પરિસ્પંદન તે આ રીતે કર્મબંધના મુખ્ય હેતુ ચાર છે હવે તેના ઉત્તરભેદ કહે છે.
પ્રશ્ન- તત્ત્વાર્યાદિમાં પ્રમાદને બંધ હેતુ કહ્યો છે. તો અહીં કેમ ગણ્યો નથી.
ઉત્તર- મવવિષયરૂપ પ્રમાદને અવિરતિમાં અંતર્ગત ગણેલ છે. अभिगहियमणभिगहिया, भिनिवेसिय संसइय मणाभोगं । पणमिच्छ बार अविड, मणकरणा नियम छजियवहो ॥५१॥
ન શબ્દાર્થ મિહિયં - અભિગૃહિત || મUવિરનિય - મન અને મનિસિય - આભિનિવેશિક -- ઇન્દ્રિયનો અસંયમ સંસ - સાંશયિક
નિયવો - છ પ્રકારના
જીવનો વધ
