________________
૧૧૦
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ જોકે-સિદ્ધાંતમાં મિથ્યાત્વાદિમાં અવધિદર્શન કહેલ છે. પરંતુ કર્મગ્રંથકારો અવધિદર્શન ચોથા ગુણસ્થાનકથી માને છે.
ચોથા અને પાંચમાં ગુણસ્થાનકે ૩ જ્ઞાન અને ૩ દર્શન કુલ છ ઉપયોગ હોય છે. સમ્યક્ત્વ હોવાથી ૩ જ્ઞાન જ હોય, સંયમના અભાવે મન:પર્યવજ્ઞાન કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન હોય નહિ તેમજ મિથ્યાત્વાદિ ભાવ ન હોવાથી ૩ અજ્ઞાન પણ સંભવે નહિ તેથી છ ઉપયોગ હોય.
મિશ્રગુણસ્થાનકે આજ છ ઉપયોગ અજ્ઞાનથી મિશ્ર હોય છે. કારણકે આ ગુણસ્થાનકવાળા જીવો સમ્યગુ અને મિથ્યા એમ બન્ને દષ્ટિથી મિશ્રિત હોય છે. પણ મિશ્રદષ્ટિવાળો સમ્યકત્વની સન્મુખ હોય ત્યારે જ્ઞાનની બહુલતા હોય છે. અને મિથ્યાત્વની સન્મુખ હોય ત્યારે અજ્ઞાનની બહુલતા હોય. અહિ ગ્રંથકારે ત્રીજા ગુણઠાણે અવધિદર્શન કહ્યું તે સિદ્ધાંતકારના મતે જાણવું. કર્મગ્રંથના મતે અવધિદર્શન ૪થી ૧૨ ગુણસ્થાનકે હોય છે.
જયાઈ એટલે સંયમવાળા ગુણઠાણા. તેમાં પ્રમત્તથી ક્ષણમોહ સુધીના ૭ ગુણસ્થાનકમાં મન:પર્યવજ્ઞાન સહિત ૭ ઉપયોગ હોય છે. સર્વવિરતિ હોવાથી મન:પર્યવજ્ઞાન સંભવે, પરંતુ ક્ષાયિકભાવનો અભાવ હોવાથી કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન ન હોય. અને મિથ્યાત્વ ન હોવાથી ૩ અજ્ઞાન પણ હોય નહિ તેથી ચાર જ્ઞાન અને ત્રણ દર્શન એમ સાત ઉપયોગ જાણવા.
છેલ્લા બે ગુણસ્થાનકે કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન એમ બે ઉપયોગ હોય છે, શેષ ઉપયોગ કેવલીને છબસ્થ અવસ્થા ન હોવાથી હોય નહિ. કહ્યું છે કે નHિ છ મOિા નાળે
આ પ્રમાણે ૧૪ ગુણસ્થાનકમાં ઉપયોગ દ્વારા જાણવું.
