________________
બાસઠ માર્ગણામાં ગુણઠાણા
પ૯
પહેલી ત્રણ લે શ્યામાં ૧થી ૬ ગુણસ્થાનક કહ્યા તે પૂર્વપ્રતિપન્ન-આત્મા પ્રથમ સંયમી બને એટલે ૬-૭મું ગુણ, અને દેશવિરતિવાળો થાય તો પાંચમું પામે તે વખતે શુભલેશ્યા જ હોય. પરંતુ પ-૬-હું ગુણસ્થાનક પામ્યા પછી કૃષ્ણાદિ લેશ્યા ક્વચિત્ આવે. પ્રતિપદ્યમાન-કૃષ્ણાદિ લેગ્યામાં વર્તતો જીવ પ-૬-ગુણ ચડી શકે નહીં. અશુભ પરિણામ હોવાથી. તે અપેક્ષાએ કૃષ્ણાદિ લેશ્યામાં ૧થી ૪ ગુણ. જાણવાં પૂર્વ પ્રતિપનની અપેક્ષાએ એટલે કે પહેલા ગુણસ્થાનક પામ્યા પછી અશુભ લેશ્યા આવી શકે તેથી ૧થી ૬ ગુણસ્થાનક હોય, અશુભલેશ્યામાં વર્તતો હોય ત્યારે ઉપરના ગુણસ્થાનક પામી ન શકે તેને પ્રતિપદ્યમાનની અપેક્ષાએ ૧થી ૪ ગુણઠાણા હોય. ભગવતીજી સૂત્રમાં પણ કૃષ્ણાદિલેશ્યામાં ૧થી ૬ ગુણસ્થાનક કહ્યાં છે સામાયસંગU णं भंते कइ लेसासु हुज्जा, गोयमा छसु लेसासु होज्जा एवं छेओवट्ठावणियसंजए वि
તેજો અને પાલેશ્યામાં ૧થી ૭ સુધીના ગુણઠાણા હોય છે. આ લેશ્યા શુભ હોવાથી અપ્રમત્ત ગુણઠાણા સુધીના અધ્યવસાયો પણ સંભવી શકે છે. આ વેશ્યાવાળાને ૧લે ગુણઠાણે મંદવિશુદ્ધિ મન્દતર અને મન્દતમ વિશુદ્ધિવાળા અધ્યવસાય હોય ૪થી ૭ ગુણઠાણે તીવ્રવિશુદ્ધિ તીવ્રતર વિશુદ્ધિ અને તીવ્રતમ વિશુદ્ધિવાળા અધ્યવસાય હોય ૮મા આદિ ગુણઠાણે શ્રેણીમાં અત્યંત વિશુદ્ધ પરિણામ હોવાથી શુક્લલેશ્યા જ હોય છે. તેથી ૧થી ૭ ગુણઠાણા હોય.
અણાહારી માર્ગણામાં ૧,૨,૪, ૧૩, ૧૪ એમ પાંચ ગુણસ્થાનક હોય છે ૧, ૨, અને ૪થું વિગ્રહગતિમાં, ૧૩મું કેવલીસમુદ્ધાતમાં ૩-૪-૫માં સમયે, ચૌદમે સદા અણાહારી હોય છે. કારણકે ચૌદમે ગુણઠાણે યોગરહિત હોવાથી ઔદારિકાદિ શરીરને પોષક પુદ્ગલોનું ગ્રહણ નથી.
આ પ્રમાણે દર માર્ગણામાં ગુણસ્થાનકો કહ્યા.
