________________
૬૨
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ પાંચમાં સમય હોય છે. તે સમયે જીવને કાર્પણ કાયયોગ હોય છે. બીજા યોગ હોય ત્યારે અણાહારી અવસ્થા હોય નહી.
नरगइ पणिदि तसतणु अचक्खु नर नपु कसाय सम्मदुगे । सन्नि छलेसा हारग, भव मइसुओहि दुगि सव्वे ॥२५॥
શબ્દાર્થ તળુ - કાયયોગ
લવ - ભવ્ય મરવધુ - અચક્ષુદર્શન || સ - સર્વ યોગ હોય છે.
ગાથાર્થ - મનુષ્યગતિ, પંચેન્દ્રિયજાતિ, ત્રસકાય, કાયયોગ, અચક્ષુદર્શન, પુરુષવેદ, નપુંસકવેદ, ચાર કષાય, બે સમ્યકત્વ, સંજ્ઞી, છ લેશ્યા, આહારી, ભવ્ય, મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિદ્ધિકમાં સર્વયોગો છે. નેરપી
વિવેચન - મનુષ્યને વિગ્રહગતિમાં અને ઉત્પત્તિનાં પ્રથમ સમયે કાર્પણ કાયયોગ. ઉત્પત્તિના બીજા સમયથી સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી ઔદારિકમિશ્ર અને મનુષ્યને પર્યાપ્ત અવસ્થામાં ઔદારિક-કાયયોગ. સંજ્ઞીપણું અને પર્યાપ્તપણું હોવાથી મનના ચાર અને વચનના ચાર યોગ. વૈક્રિયલબ્ધિવાળા મનુષ્યો વૈક્રિયશરીર બનાવે ત્યારે પ્રારંભમાં વૈક્રિય મિશ્ર પછી વૈક્રિય કાયયોગ. આહારકલબ્ધિવાળા ચૌદપૂર્વધર પ્રમત્ત સંયમી જ્યારે આહારક શરીર બનાવે ત્યારે અંતર્મુહૂર્ત સુધી આહારકમિશ્ર કાયયોગ પછી આહારક કાયયોગ હોય આમ મનુષ્યગતિ માર્ગણામાં ૧૫ યોગ ઘટે છે.
પંચેન્દ્રિય માર્ગણામાં દેવ-નારક અને મનુષ્ય તથા પંચે. તિર્યંચનો સમાવેશ થાય છે. અને તે સર્વ જીવોને વિગ્રહગતિમાં અને ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે કાર્મણકાયયોગ, ઉત્પત્તિના બીજા સમયથી
સ્વયોગ્ય (મતાંતરે શરીર) પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી મનુષ્યતિર્યંચને દારિકમિશ્ર, દેવ-નારકીને વૈક્રિયમિશ્ર, પર્યાપ્તા થયા પછી મનુષ્યતિર્યંચને ઔદારિક કાયયોગ, દેવ-નારકીને વૈક્રિય કાયયોગ હોય, અને તે સર્વને વચનયોગ, મનયોગના ચારે ભેદ હોય, લબ્ધિધારી
