________________
૨૨૮
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ (૫) સર્વ પુદ્ગલ પરમાણું - પાંચમા કર્મગ્રંથમાં કહેલ છે એવી આઠ ગ્રહણ યોગ્ય અને આઠ અગ્રહણ યોગ્ય અને બીજી દશવર્ગણાઓના જે જે પગલસ્કંધો છે તે તમામ સ્કંધોના પરમાણુઓની સંખ્યા ઉમેરવી.
() સર્વ લોકાલોકના આકાશપ્રદેશો :- જોકે અહીં મૂલગાથામાં અત્નો નિદં અલોકાકાશના જ પ્રદેશો કહ્યા છે. તો પણ આ અલોકાકાશનું વિધાન ઉપલક્ષણ સ્વરૂપ હોવાથી લોકાકાશ અને અલોકાકાશ એમ બન્નેના પ્રદેશોની સંખ્યા ઉમેરો. અલોકાકાશના અનંતા પ્રદેશોમાં લોકાકાશ પ્રદેશો અલ્પમાત્ર છે. તેથી ઉપલક્ષણથી તે પણ અલોકાકાશથી ગ્રહણ કરી ઉમેરવા.
सर्व समस्त लोकनभोऽलोकाकाशमित्युपलक्षणत्वात् सर्वोऽपि તોનો પ્રવેશ: (સ્વોપજ્ઞટીકા)
આ છ અનંતી વસ્તુની સંખ્યા નાખ્યા પછી જે સરવાળો થાય તેનો ફરીથી ત્રણવાર વર્ગ કરવો તો પણ ઉત્કૃષ્ટ અનંતાનંતુ આવતું નથી. તેથી તેમાં કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શનના પર્યાયો ઉમેરવા.
પર્યાયો એટલે ભાવો કેવલજ્ઞાન વડે સર્વ દ્રવ્યોના સર્વભાવો જોઈ શકાય તે શેપ પર્યાયો કહેવાય. કેવલજ્ઞાનના વિષયમાં કોઈ અજ્ઞેય પર્યાયો નથી તેથી કેવલજ્ઞાનના પર્યાયો અને કેવલદર્શનથી પણ દશ્યપર્યાયો અનંતાનંત હોવાથી કેવલદર્શનના પર્યાયો અનંતાનંત કહેવાય છે. જગતમાં રહેલા જાણવા યોગ્ય સર્વ પર્યાયો કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શનથી જાણી શકાય છે.
એટલે કે સર્વદ્રવ્યોના સર્વ પર્યાયો ઉમેરવા ત્યારપછી ઉત્કૃષ્ટઅનંતાનંત નામનું નવમું અનંત થાય છે. પરંતુ સંસારમાં હંમેશા મધ્યમ અનંતાનંતનો જ વ્યવહાર (ઉપયોગ) છે કારણ નવમા અનંતાથી મપાય એવી કોઈ એક વસ્તુ નથી તેથી સંસારમાં રહેલી સમસ્ત અનંત સંખ્યાવાળી વસ્તુઓ આઠમા અનંતે જ છે. નવમા અનંતાથી મપાય એવી કોઈ એક વસ્તુ પણ નથી, આ કારણથી જ સૂત્રમાં નવમું અનંત
