________________
બાસઠ માર્ગણામાં યોગ
૬૧
આ મનયોગમાં તે ક્રિયામાં આત્મપ્રદેશોમાં પ્રવર્તતો વ્યાપાર તે તે યોગ જાણવો.
આ જ પ્રમાણે વચનયોગના ચાર ભેદ છે. મનયોગ વિચારવારૂપ છે જ્યારે વચનયોગ બોલવારૂપ છે.
કાયયોગના સાત ભેદ છે. (૧) ઔદારિક કાયયોગ - એકેન્દ્રિયાદિ સર્વ તિર્યંચોને અને સર્વ મનુષ્યોને પર્યાપ્તાઅવસ્થામાં હોય.
(૨) ઔદારિક મિશ્ર: ઉત્પત્તિના બીજા સમયથી સર્વ પર્યાપ્તિ (અથવા શરીર પર્યાપ્તિ) પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી તિર્યંચ મનુષ્યને તથા કેવલીસમુદ્ધાતમાં બીજા, છઠ્ઠા અને સાતમા સમયે હોય છે.
(૩) વૈક્રિય કાયયોગ :- દેવતા-નારકીને ઔપપાતિક અને તિર્યંચમનુષ્યને લબ્ધિ ફોરવે ત્યારે વૈક્રિય કાયયોગ હોય.
(૪) વૈક્રિયમિશ્ર - દેવતા-નારકીને ઉત્પત્તિના બીજા સમયથી પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી તમતાંતરે શરીર પર્યાપ્તિ સુધી) કાર્પણની સાથે વૈક્રિયમિશ્ર હોય અને તે જ રીતે મનુષ્ય-તિર્યંચ લબ્ધિ ફોરવે ત્યારે હોય.
(૫) આહારક કાયયોગ :- ચૌદ પૂર્વધર મુનિ ભગવંત તીર્થકરની ઋદ્ધિ જોવા અથવા પ્રશ્ન પુછવા જે શરીર બનાવે ત્યારે આહારક કાયયોગ હોય.
() આહારકમિશ્ર કાયયોગ :- આહારક શરીર બનાવતી વખતે (અને મતાંતરે પરિત્યાગ કાળે) આહારકમિશ્ર કાયયોગ હોય.
(કાર્પણ કાયયોગ - ચારે ગતિમાં સર્વ જીવોને વિગ્રહ ગતિમાં અને ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે તથા કેવલીસમુદ્યાતના ત્રીજા, ચોથા અને પાંચમા સમયે કાર્પણ કાયયોગ હોય છે.
અણાહારીમાર્ગણામાં એક જ કાર્મણકાયયોગ હોય છે. કારણકે અણાહારીપણું વિગ્રહગતિમાં અને કેવલીસમુદ્યાતના-ત્રીજા-ચોથા અને
