Shadshitinama Chaturtha Karmgranth

Author(s): Rasiklal Shantilal Mehta
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 240

મતાંતરે સંખ્યાતાદિનું સ્વરૂપ
૨૨૩ रूवूण माइमं गुरू, तिविग्गिउं तत्थिमे दसक्खेवे । लोगागासपएसा, धम्माधम्मेगजिअ देसा ॥८१॥ ठिइबंधज्झवसाया, अणुभागा जोगच्छेअपलिभागा । दुण्हय समाण समया, पत्तेअ निगोअए खिवसु ॥८२॥ पुणतंमि तिवग्गिअए, परित्तणंत लहुतस्स रासीणं । अब्भासे लहु जुत्ताणंतं अभव्वजिअमाणं ॥८३॥
શબ્દાર્થ તિવા - ત્રણવાર વર્ગ || થમ્પાયખેપાનિય રેસા-ધર્માસ્તિકાય, કરવાથી
અધર્માસ્તિકાય અને એક વિવે – ૧૦ વસ્તુઓ નાખો જીવના પ્રદેશો
નોક્રેમપત્નિમા - યોગના
|| અવિભાગ પલિચ્છેદો ગાથાર્થ :- એકરૂપ ઓછું કરવાથી પાછળનું ઉત્કૃષ્ટ થાય છે. તથા તેનો ત્રણવાર વર્ગ કરી હવે આ દશ વસ્તુઓ નાખો (૧) લોકાકાશના પ્રદેશો (૨) ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશો (૩) અધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશો (૪) એક જીવના પ્રદેશો (૫) સ્થિતિબંધના અધ્યવસાય સ્થાનો (૬) રસબંધના અધ્યવસાય સ્થાનો (૭) યોગના અવિભાગ પલિચ્છેદો (૮) બે કાળના સમયો (૯) પ્રત્યેક જીવો અને (૧૦) સાધારણના શરીરો એમ કુલ દસ અસંખ્યાતી વસ્તુ નાખી ફરીથી પણ તેનો ત્રણવાર વર્ગ કરીએ, ત્યારે જઘન્ય પરિત્ત અનંત થાય છે, તેનો રાશિ અભ્યાસ કરવાથી જઘન્યયુક્ત અનંત થાય છે તેટલું અભવ્ય જીવોનું પ્રમાણ છે. (૮૧, ૮૨, ૮૩)
વિવેચન :- જઘન્ય યુક્ત અસંખ્યાતાનો એકવાર વર્ગ કરવાથી સાતમું જઘન્ય અસંખ્યાતુ અસંખ્યાતું આવે છે તેમાંથી એક ન્યૂન કરવાથી પાછળનું ઉત્કૃષ્ટ યુક્ત અસંખ્યાત થાય છે આ પ્રમાણે આગળના અસંખ્યાતા અને અનંતાના ભેદોમાં પણ સર્વ ઠેકાણે ૧ વગેરે ઉમેરવાથી મધ્યમ થાય અને ૧ ન્યૂન કરવાથી પાછળનું ઉત્કૃષ્ટ થાય. તે