________________
ગુણસ્થાનકને વિષે ઉદીરણાસ્થાન
૧૬૩
પાંચ કર્મની ઉદીરણા હોય છે. (૬૧),
વિવેચન - ત્રીજા ગુણસ્થાનક વિના ૧થી ૬ ગુણસ્થાનક સુધી કોઈપણ જીવને ઉત્પતિના પ્રથમ સમયથી જ મૃત્યુની છેલ્લી એક આવલિકા બાકી રહે ત્યાં સુધી સદા આઠે કર્મોની ઉદીરણા હોય છે. કારણકે ““ઉદય હોય તેની જ ઉદીરણા હોય છે.” એવો નિયમ હોવાથી આઠે કર્મોની ઉદીરણા હોય. પરંતુ ભોગવાતા આયુષ્યની છેલ્લી એક આવલિકામાં આયુષ્ય વિના સાત કર્મોની ઉદીરણા હોય છે કારણકે ઉદીરણા એટલે ““ઉદયાવલિકાની બહારથી કર્મદલિકને યોગ વડે ખેંચી ઉદયાવલિકામાં નાખવા તે.” તેથી છેલ્લી એક આવલિકા જેટલું આયુષ્ય હોય ત્યારે ઉદીરણા હોય નહીં.
ઉદીરણાનો અર્થ જ એવો છે કે “એક આવલિકા બહાર ગોઠવાયેલા કર્મદલિકમાંથી ખેંચી કેટલાક દલિકોને ઉદયાવલિકામાં લાવીને નાખવા અને ભોગવવા. તે ઉદીરણા.” આયુષ્ય એક આવલિકા માત્ર બાકી રહ્યું હોવાથી આવલિકાની બહાર ભોગવાતા આયુષ્યના દલિકો નથી તેથી ઉદીરણા થાય નહિ.
જોકે આવતા ભવનું બંધાયેલું આયુષ્ય સત્તામાં છે અને તે આવલિકા બહાર છે. પરંતુ તેનો ઉદય નથી અને જે આયુષ્યનો ઉદય છે તેના દલિકની જ ઉદીરણા થાય તેથી આયુષ્યની ઉદીરણા છેલ્લી આવલિકામાં થાય નહિ.
મિશ્રગુણઠાણે વર્તતો જીવ મૃત્યુ પામતો નથી તેથી ત્યાં આયુષ્યની અંતિમ આવલિકા આવતી નથી માટે ત્યાં સાત કર્મની ઉદીરણા સંભવતી નથી, તેથી આઠ કર્મની જ ઉદીરણા હોય.
અપ્રમત્તથી ઉપરના ગુણસ્થાનકમાં વર્તતા જીવો અત્યંત પ્રમાદ રહિત હોવાથી વેદનીય અને આયુષ્ય કર્મની ઉદીરણા ન કરે કારણકે આ બે કર્મની ઉદીરણા પ્રમાદથી થાય છે. તેથી અપ્રમત્ત આદિ ત્રણ ગુણઠાણે પ્રમાદ ન હોવાથી છ કર્મોની ઉદીરણા હોય છે.
સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણઠાણે ચરમ એક આવલિકા બાકી રહે ત્યાં સુધી છ કર્મોની ઉદીરણા હોય છે પરંતુ છેલ્લી એક આવલિકા જ્યારે
